ÇİFT HANELİ BÜYÜME ALDATMASIN

Büyümenin sorumluluğu iç talebe yüklenmiş ancak iç talepte bir canlanma beklemek için fazla neden bulunmuyor. Yılın ilk üç ayında Türkiye ekonomisi geçen yıla kıyasla yüzde 11,7 büyüdü. Bu Çin tarzı rekor büyümenin önce tadını çıkaralım. Türkiye ekonomisinin krizlerden hızlı çıkma kabiliyetiyle ne kadar gurur duysak azdır. Ancak krize ne kadar hızlı girmiş olduğumuzu da hatırlayalım. Geçen yıl bu günlerde bir başka rekorun, küçülme rekorunun yasını tutuyorduk. 2009'un 1. çeyreğinde ekonomi, 2008'in 1. çeyreğine kıyasla yüzde 14,5 küçülmüştü, unutmayalım. Yüksek büyüme devam edecek mi? Bu soruya yanıtımı biliyorsunuz. Bir şey yapmazsak devam etmeyecek. Gelecek aylarda çok yönlü ekonomik ve siyasal reformları yapmaya girişmezsek büyüme belirgin ölçüde yavaşlayacak. Türkiye ekonomisinin 2011 yılında yüzde 4'ün altında bir büyümeye mahkûm olmasından endişe ediyorum. Büyümeyi aşağıya çeken esaslı nedenler var. Ama önce ortaya çıkan işaretlere bir göz atalım. Türkiye ekonomisi ilk üç ayda göz kamaştıran bir büyüme sergiledi ama bir önceki çeyreğe, yani 2009'un son üç ayına kıyasla hiç büyümedi. Nitekim TÜİK'in mevsim ve takvim etkisinden arındırarak tahmin ettiği çeyrekten çeyreğe büyüme rakamı yüzde 0,1. 2009'un 2. çeyreğinde başlayan canlanmanın ivme kaybı çok net. Krizin dip noktasını oluşturan 2009'un ilk üç ayına kıyasla üretim 2'nci üç ayda yüzde 5,4 artıyor. Ardından çeyrekten çeyreğe büyüme hızları sırasıyla yüzde 3,3 ve 1,7 oluyor. Sonunda 2009'un son üç ayından 2010'un ilk üç ayına büyüme yüzde 0,1'e düşüyor. Bu geçici bir soluklanmanın göstergesi olabilir mi? Olabilir. Anlamak için öncü göstergelere bakmak gerekiyor. Nisan ayında sanayi üretiminde yüzde 17 gibi çok yüksek yıllık artış gerçekleşti. Ama mayıs ve haziran kapasite kullanım oranlarında çok belirgin bir yavaşlama görüldü. Bunun anlamı yatırımlarda canlanmanın yavaş seyredeceğidir. İkinci çeyrek büyümeyle ilgili daha rahat tahminde bulunabilmek için en azından bir hafta sonra açıklanacak mayıs ayı sanayi üretimi ile iki hafta sonra açıklanacak nisan dönemi (mart-nisan-mayıs) istihdam verilerini beklemek doğru olur. Yine de büyümenin yakın geleceği üzerine tahmin yürütebilmek için elimizde bir miktar malzeme var. Muhteşem büyümeye yakından bakalım. 11.7 yüzde puanlık büyümeye en büyük katkı özel tüketim ve stok artışından geliyor. Sırasıyla 7.4 ve 6.4 puan. 2008 sonbaharında küresel krizin şokuyla başlayan güven bunalımı konut ve dayanıklı tüketim planlarının ertelenmesine neden olmuştu. Güven geri geldi. Krizin dip noktasında firmalar stoklarını eritmişlerdi. Canlanma ile birlikte stoklar yeniden oluşturulmaya başlandı. Geçen bir yıl içinde yatırımlar da kıpırdadılar ama katkıları sınırlı kaldı: 3.9 puan. Canlanmanın harekete geçirdiği ithalatın ihracattan daha hızlı artması ise büyümeyi frenledi. Büyümenin geleceğine ilişkin endişelerimin bir diğer nedeni de çeyrekten çeyreğe yüzde 0 büyümenin ayrıntıları. Betam'ın GSYH'nın alt kalemlerinin mevsim etkisinden arandırılmış tahminleri (Betam araştırma Notu no. 10/78) yılın ilk üç ayında geçen yılın son üç ayına kıyasla özel tüketim ve yatırımlarda büyümenin devam ettiğini gösteriyor. Özellikle yatırımlarda bariz artış var. Bu iyi haber. Buna karşılık kamu harcamalarına yapılan sert fren bu kalemin büyümeyi büyük ölçüde olumsuz etkilediğini gösteriyor. Bundan böyle bu kadar sert fren olmaz. Mal ve hizmet ihracatının reel olarak eksi katkı yapması ise vahim. Dış talepteki zafiyet endişe verici. Stok artışının da sonuna gelindiği anlaşılıyor. Toparlarsak bundan böyle net ihracatın büyümeye negatif katkı yapmaya devam edeceğini, kamu harcamaları ile stok değişiminin tarafsız kalacağını tahmin edebiliriz. Bu durumda büyümenin sorumluluğu iç talebin sırtına yüklenmiş oluyor. İç talepte büyük bir canlılık beklemek için ise maalesef fazla bir neden göremiyorum. SEYFETTİN GÜRSEL-REFERANS

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.