Cari açıkta tırmanış bekleniyordu ama...

Cari işlemler dengesinde geçen yıl ağustosta pek görülmeyen bir gerçekleşme olmuş ve 256 milyon dolar gibi az da olsa fazla verilmişti. Bu fazlanın nedeni çok açıktı. Turizm geliri 4 milyar dolarla rekor kırmış, cari işlemler dengesinin dış ticaret ve turizm geliri dışındaki kalemlerinde de 1.1 milyar doları aşan rekor düzeyde net bir giriş gerçekleşmişti.

Bu yıl ağustosta bizi nasıl bir tablo bekliyor olabilirdi... Dış ticaret verileri daha önce TÜİK tarafından açıklanmıştı ve geçen yılla hemen hemen aynı düzeyde bir açık vardı. Ağustos ayında geçen yıl 4.9 milyar, bu yıl 4.7 milyar açık vermiştik. Yani cari dengenin en önemli belirleyicisi konumundaki dış ticaret açığı neredeyse aynı düzeydeydi. O zaman diğer en büyük belirleyiciye bakmak gerekiyordu, turizm gelirine. Rakam bilinmiyordu ama ne olacağı üç aşağı beş yukarı tahmin edilebilirdi. Turist sayısının üçte bir düştüğü bir dönemde, gelir aynı düzeyde kalacak değildi ya, gelirde de benzer bir oranda gerileme beklenmeliydi. Turizm geliri geçen yıl ağustosta 4.1 milyar dolar olmuştu, bu yıl da üçte bir kadar eksik bir gerçekleşme beklenebilirdi. Nitekim beklendiği gibi de oldu, ağustos ayının turizm geliri 2.6 milyar dolarda kaldı.

Dış ticaret verilerini daha önceden biliyorduk; Merkez Bankası'nın dün açıkladığı cari dengeye ilişkin verilerde turizm gelirlerinde bir sürpriz yoktu, şaşırtıcı rakam dış ticaret dengesi ve turizm gelirleri dışında kalan gelirlerdeydi. Geçen yıl ağustosta diğer başlığında toplanan kalemde 1.1 milyar dolarlık bir giriş olmuştu, mevsimsel etkenlerle bu yıl da 1 milyar dolar civarında bir giriş beklentisi hakimdi. Ne var ki, bu kalemden gerçekleşen giriş, yalnızca 293 milyon dolar oldu.

İşte bu, beklentinin yaklaşık 700 milyon dolar şaşması demekti. Bu 700 milyon dolar da bir anlamda cari işlemler dengesinin o miktarda daha fazla açık vermesine yol açtı.

Bu köşede, ağustos ayı cari açığının 1.2 milyar dolar civarında beklenmesi gerektiği görüşüne yer vermiştik. Oysa açık dün Merkez Bankası tarafından 1.8 milyar dolar olarak açıklandı. Tahminle gerçekleşme arasındaki 600 milyon dolarlık fark; turizm gelirinin tahmin edilenden 100 milyon fazla gelmesi ve diğer gelir kaleminin tahmine göre 700 milyon Dolar düşük gerçekleşmesinden kaynaklandı.

2 milyar dolarlık bozulma

Cari dengede geçen yılın ağustos ayında 256 milyon dolar fazla verildiğini belirttik. Bu yıl ise 1 milyar 776 milyon dolar açık var. Yani fazladan açığa geçilirken tam 2 milyar 32 milyon dolarlık bir bozulma oldu.

Temmuz ayı sonunda 29 milyar dolar olarak gerçekleşen yıllık cari açık da, ağustos sonunda 31 milyar dolara çıktı.

Yıllık açık eylül ve ekim aylarında artmaya devam edecek. Açıktaki artış muhtemelen kasım ayında da gözlenecek.

Turizmdeki yüksek gerçekleşme sayesinde geçen yıl eylül ayında da cari işlemler dengesinde 156 milyon dolar da olsa bir fazla verilmişti. Bu yıl ise fazla verilmesi olasılığı neredeyse hiç yok. Dolayısıyla yıllık cari açık artmayı sürdürecek.

Benzer bir durum çok büyük olasılıkla ekimde de yaşanacak. Geçen yıl ekimde cari açık verilmişti verilmesine ama, tutar yalnızca 340 milyon dolardı. Bu yıl cari açığı ekimde bu düzeyde tutmak pek mümkün olamayacağına göre yıllıklandırılmış açık büyümeye devam edecek.

Hatta bu eğilimin kasımda da yaşanması beklenmeli. Geçen yılın kasımında 2.2 milyar dolar cari açık verilmişti. Bu yıl, 2.2 milyar doların altına inilmesini sağlayacak en temel etken enerji faturasına bağlı ithalat yavaşlaması, ancak petrol fiyatlarında son dönemde gözlenmekte olan artış yüzünden umulan bu durum gerçekleşmeyebilir.

OVP tahminine geldik bile

Açıklanmasının üstünden henüz bir hafta geçen 2017-2019 dönemine ilişkin orta vadeli programa göre bu yıl cari işlemler dengesi açığı 31.3 milyar dolar olarak tahmin ediliyor. Yıllık açık, ağustos sonunda 31 milyar doları buldu zaten.

Geçen yılın son dört ayında 7.5 milyar dolar açık verdik. Bu yıl özellikle eylül ve ekimi çok hasar vermeden atlatır ve yılın son dört ayında açığın hiç büyümemesini sağlayarak 7.5 milyar dolarda tutabilirsek, yıllık açık da OVP'de tahmin edildiği gibi 31 milyar dolarda kalacak. Ama bu pek kolay gerçekleştirilebilir bir rakam gibi görünmüyor.

Turizmdeki kaybı, ekonomik büyümenin yavaşlaması ve enerji faturasının hafiflemesi sayesinde ithalatın küçülmesi neredeyse bire bir telafi etti. Cari açığı bu sayede 31 milyarın biraz üstünde bekliyoruz. Yoksa normal koşullarda 35 milyarı aşardık. Ama yine de yıllık bazda 35 milyar doların üstünde bir açık riski hiç yok da değil.

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.