Borsalarda ‘korku endeksi’ yükseliyor

BORSAGUNDEM.COM – DIŞ HABERLER SERVİSİ

Borsalarda yaşanan büyük düşüş sonrası toparlanma sona ermişe benziyor. Yatırımcılar ayı piyasasının devam edeceğine yönelik bir beklenti içinde. FED’in şahin tavrını sürdürerek rekor faiz artırımlarına devam edeceğine yönelik beklentiler, Wall Street'teki korku göstergesinin yükselmesinden de anlaşılıyor.

Fortune’dan Will Daniel’ın haberine göre, Dow Jones, FED’in agresif faiz artırımlarına devam edeceğine yönelik beklentiler ve yaz rallisinin sona ermesiyle 600 puanın üzerinde düştü. Sadece Dow Jones değil, aynı zamanda Wall Street’in ‘korku göstergesi’ olarak da bilinen Chicago Board Options Exchange volatilite endeksi (VIX) de haftaya yüzde 17 yükselerek başladı.

VIX nedir, nasıl çalışır?

Borsagundem.com’un derlediği bilgilere göre, 1987 yılında Black Monday adı verilen büyük çöküşün ardından ABD borsalarında beklenen oynaklığı ölçmek için oluşturulan VIX endeksi, S&P 500 alım ve satım opsiyonlarının gerçek zamanlı fiyatlarından türetiliyor. VIX, 2008 ekonomik krizinden bu yana yaygın olarak kullanılıyor.

Türev olarak da bilinen opsiyonlar, yatırımcılara, belirli bir tarihte ya da bu tarihten önce, belli başlı varlıkları belirli bir fiyattan satın alma ya da satma hakkı verir. Satın alma ya da satma, türev piyasalarda bir yükümlülük değildir, o nedenle zorunlu da değildir. Yatırımcıların ve tüccarların duyarlılığını ölçmenin bir yolu olarak kabul edilen ve oynaklığı ya da fiyatların ne kadar hızlı değiştiğini ölçmedeki rolü nedeniyle VIX'e ‘korku ölçer’ adı verilir.

VIX şu şekilde çalışır: Yatırımcılar ve trader’lar borsanın geleceği hakkında endişeli olduklarında, portföylerini korumaya yardımcı olması için türev piyasaları kullanır. Bu da, diğer yatırımcıların tehlikeyi algıladıklarını fark etmelerine yardımcı olan VIX'te bir artışa neden olur.

Ukrayna Savaşı, yüksek enflasyon, resesyon

Uzmanlar, VIX’in yükselmesinin birkaç kilit noktayla alakalı olduğunu belirtiyor. Bunların başında Rus lider Putin’in manevi rehberi olarak bilinen Alexander Dugin’in kızı Daria Dugina’nin suikaste uğramasına, Putin’in Avrupa’nın doğal gaz arzında daha fazla kesintiye gitmesiyle karşılık vereceği endişesi geliyor. Bu durum, Rusya ve Ukrayna arasındaki çatışmanın uzaması anlamına geliyor. Comerica Bank Baş Ekonomisti Bill Adams, “Rusya-Ukrayna savaşının, kış aylarında enerji kıtlığına ve Avrupa'da ciddi bir gerilemeye neden olmadan önce sona ermesi pek olası görünmüyor” diyor.

Bunun da ötesinde, hafta başında, Rusya devletine ait enerji devi Gazprom'un Baltık Denizi üzerinden Almanya'ya doğalgaz taşıyan Nord Stream 1 boru hattı için planlanmamış bir bakım dönemi daha duyurması da, piyasalardaki endişenin artmasına neden olan faktörlerden bir diğeri olarak öne çıkıyor.

Doğal gaz fiyatları rekor seviyelerde seyrederken, analistler, Rusya'nın boru hattını, kendisine yaptırım uygulayan Avrupa ülkelerini cezalandırmanın bir yolu olarak kullandığını ve ülkelere doğal gaz tedarikinde Rus rublesi kullanmaları için 'şantaj' yaptığını düşünüyor.

ABD ve Avrupa'da doğal gaz fiyatları, bu nedenlerle yükseldi ve megavat saat başına yüzde 19 oranında artarak 291,90 dolara ulaştı.

Piyasalarda volatilite yükseliyor

Ancak VIX'teki artış, Avrupa'nın enerji kıtlığı olasılığının artmasından daha öte anlamlar içeriyor. Yatırımcılar, kalıcı enflasyon nedeniyle ekonomik büyüme dursa bile, merkez bankalarının ABD ve Avrupa'da faiz oranlarını yükseltmeye devam etmek zorunda kalacağından ve bunun da Batı'da daha şiddetli bir resesyon olasılığını artıracağından endişe duyuyor.

EY-Parthenon Baş Ekonomisti Greg Daco, “Avrupa'da enflasyonun daha da artacağına yönelik beklentiler ve merkez bankalarının agresif bir sıkılaştırmaya gideceği hissi, yatırımcıları son derece endişelendiriyor” diyor. Daco, piyasaların öngörülebilir gelecekte ‘son derece yüksek seviyede volatil olacağına inandığını da sözlerine ekliyor.

Endekse yapılan bahisler de korkuyu artırıyor

Resesyon korkularının ve Avrupa'nın enerji krizinin ötesinde, VIX'in yükselişinin bir başka potansiyel nedeni de yatırımcıların son zamanlardaki karışık ekonomik gelişmelerin ortasında piyasa dalgalanmalarından kar elde etmeye çalışması olarak öne çıkıyor.

VIX üzerinden alım satım, borsada işlem gören fonların (ETF'ler) ve endekse bağlı türevlerin artması nedeniyle son yıllarda kendine has bir endüstri haline gelmiş durumda. Houston merkezli bir yatırım firması olan Sanders Morris Harris'in başkanı George Ball, VIX'in, yatırımcının yukarı veya aşağı piyasa dalgalanmalarından kâr etmesinin verimli, düşük maliyetli ve likit bir yolu olduğunu ve yatırımcıların bunu yapmakta haklı olduğunu belirtiyor.

VIX endeksine yapılan her iki yönlü yatırımların da büyümesi nedeniyle Ball, VIX'in piyasalardaki korku veya açgözlülüğü eskisi kadar iyi temsil etmediğini söylüyor. Yine de Ball, endeksin hem bireyler hem de kurumlar için portföy riskini yönetmekte doğru bir araç olduğunu ve yatırımcı duyarlılığının bir ölçüsü olarak da tamamen değerlendirme dışı bırakılmaması gerektiğini kaydediyor.

Yatırımcıların yüzde 65’i kaybetmekten korkuyor

Avrupa borsaları Jackson Hole öncesi düşüşle açıldı

Piyasalar, yoğun veri gündemine odaklandı

Ayı piyasası erkenden kış uykusuna mı girdi?

Bank of America: Wall Street ayı piyasası dibine henüz ulaşmadı

Yaz rallisi bitti, sıra ayı rallisinde

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.