BİST'teki şirketlerin yabancı yöneticileri

Türkiye Kurumsal Yönetim Derneği TKYD, 24 Mart'ta iş çevrelerinin katılımıyla gerçekleştirdiği "Yönetim Kurulu Üyeliği" panelinde "BIST Şirketleri Yönetim Kurulu Araştırma" raporunu açıkladı. Araştırma Borsa İstanbul grup, endeks ve pazarlarına göre 12 kategoride 513 şirketin yönetim kurulları yapılarını ortaya koyuyor. Araştırma ile şirketlerin yönetim kurullarındaki bağımsız üye, yabancı uyruklu üye ve kadın üye sayısı bilgiye sunuluyor.

Kurumsal yönetim anlayışının Türkiye'de tanınması, gelişmesi ve en iyi uygulamalarıyla hayata geçirilmesi misyonuyla 2003 yılından bu yana faaliyet gösteren Türkiye Kurumsal Yönetim Derneği (TKYD), 24 Mart 2016 tarihinde Yapı Kredi Plaza'da TKYD Yönetim Kurulu Üyesi Mustafa Doğrusoy, Doğuş Otomotiv A.Ş. Yönetim Kurulu Başkanı Aclan Acar, Odgers Berndtson Türkiye Yönetici Ortağı Ayşe Öztuna Bozoklar ve ARGE Danışmanlık Yönetim Kurulu Başkanı ve Argüven Kurumsal Yönetişim Akademisi Başkanı Dr. Yılmaz Argüden'in katılımıyla gerçekleştirdiği "Yönetim Kurulu Üyeliği" panelini düzenlendi. Panel öncesinde TKYD Yönetim Kurulu Üyesi Mustafa Doğrusoy tarafından "BIST Şirketleri Yönetim Kurulu Araştırma" raporunun sonuçları açıklandı.

TKYD'nin araştırmasına konu olan şirketlerin yönetim kurulu oluşumları grup, endeks ve pazar ismine göre kategorilere ayrılarak analiz ediliyor. Buna göre şirketler Grup I, Grup II, Grup III, BIST 100, BIST 50, BIST 30, BIST Kurumsal Yönetim, BIST Mali, Gelişen İşletmeler Pazarı, Piyasa Öncesi İşlem Platformu, Borçlanma Araçları Piyasası (nitelikli yatırımcı) ve Borçlanma Araçları Piyasası olmak üzere tanımlanıyor. Araştırma kapsamında 29 Grup I şirketi, 37 Grup II şirketi, 316 Grup III şirketi, BIST 100, BIST 50, BIST 30 ve BIST Kurumsal Yönetim şirketlerinin tamamı, 84 BIST Mali şirketi, 20 Gelişen İşletmeler Pazarı şirketi, 14 Piyasa Öncesi İşlem Platformu şirketi, 91 Borçlanma Araçları Piyasası (nitelikli yatırımcı) ve 6 Borçlanma Araçları Piyasası şirketi olmak üzere 513 şirkette yönetim kurulu üyelerinin kimlerden oluştuğu ortaya konuluyor.

BİST yönetim kurulu üyeliği genel profili

Borsa İstanbul şirketlerinin genel yönetim kurulu üyeliği profiline bakıldığında BIST şirketlerinin tümünü oluşturan 513 şirkette 3367 yönetim kurulu üyeliği tespit ediliyor. Pay senetleri borsada işlem gören 382 şirkette ise 2659 yönetim kurulu üyeliği pozisyonu bulunuyor. BIST şirketlerinin tümünde %26 olan bağımsız yönetim kurulu üyesi oranı, pay senetleri borsada işlem gören şirketlerde % 31’e yükseliyor.

BİST şirketlerinin tümünü oluşturan 513 şirketin 277’inde 428 kadın yönetim kurulu üyesi görev yapıyor. Pay senetleri borsada işlem gören şirketlerin 209’unda ise 332 kadın yönetim kurulu üyesi mevcut bulunuyor. BIST şirketlerinin tümünde %12 olan kadın yönetim kurulu üyesi oranı pay senetleri borsada işlem gören şirketlerde de aynı oranda belirleniyor. BIST şirketlerinin tümünde 30 şirketin yönetim kurulu başkanı %5,8 oranla kadınlardan oluşuyor. Pay senetleri borsada işlem gören şirketlerde ise %6,3 oranla 26 şirkette kadın yönetim kurulu başkanı görev alıyor. BIST şirketlerinde yönetim kurullarında en fazla kadın üye oranı %23 ile Gelişen İşletmeler Pazarı şirketlerinde yer alıyor.

Yabancı uyruklu yönetim kurulu üyelerine bakıldığında BIST şirketlerinin tümünde 513 şirketin 111’inde 326 yabancı uyruklu yönetim kurulu üyesi bulunuyor. BIST’de pay senetleri borsada işlem gören 382 şirketin ise 83’ünde 246 yabancı uyruklu yönetim kurulu üyesi yer alıyor. BIST şirketlerinin tümünde %10 olan yabancı uyruklu yönetim kurulu üyesi oranının, pay senetleri borsada işlem gören şirketlerde oranının % 9 olduğu görülüyor.

BIST şirketlerinin tümünde 35 şirketin yönetim kurulu başkanının %6,8 oranında yabancı uyruklu olduğu belirleniyor. Pay senetleri borsada işlem gören şirketlerde ise %7,3 ile 28 şirkette yabancı uyruklu yönetim kurulu başkanı bulunuyor. BIST şirketlerinde yönetim kurullarında en fazla yabancı uyruklu üye %17 ile Grup I şirketlerinde bulunuyor. BIST şirketlerinden 63 şirketin %12,3’ünde yönetim kurulu başkanı ve genel müdürün aynı kişi olduğu belirleniyor. Pay senetleri borsada işlem gören şirketlerde ise 51 kişi ile bu oranın %13,4 olduğu görülüyor.

Grup ve endeks şirketlerinin profili

TKYD'nin "BIST Şirketleri Yönetim Kurulu Araştırması"na göre Grup I şirketlerinin yönetim kurullarının %32'si bağımsız üye, %17'si yabancı uyruklu üye, %7'si kadın üyeden, Grup II şirketlerinin yönetim kurullarının %30'u bağımsız üye, %11'i yabancı uyruklu üye, %11'i kadın üyeden, Grup III şirketlerinin yönetim kurullarının %32'si bağımsız üye, %7'si yabancı uyruklu üye, %13'ü kadın üyeden oluşuyor.

Borsa İstanbul tarafından saptanan endekslerde yer alan şirketler incelendiğinde ise BIST 100 şirketlerinin yönetim kurullarının %29'u bağımsız üye, %11'si yabancı uyruklu üye, %11'ü kadın üyeden, BIST 50 şirketlerinin yönetim kurullarının %31'i bağımsız üye, %13'ü yabancı uyruklu üye, %10'u kadın üyeden, BIST 30 şirketlerinin yönetim kurullarının %32'si bağımsız üye, %15'i yabancı uyruklu üye, %8'i kadın üyeden, BIST Kurumsal Yönetim şirketlerinin yönetim kurullarının %31'i bağımsız üye, %12'si yabancı uyruklu üye, %11'i kadın üyeden, BIST Mali şirketlerinin yönetim kurullarının %32'si bağımsız üye, %6'sı yabancı uyruklu üye, %14'ü kadın üyeden oluştuğu görülüyor. Yönetim kurullarında en fazla kadın üye oranı BIST Mali şirketlerinde görülürken, en çok yabancı uyruklu üye oranının BIST 30 şirketlerinde yer aldığı ortaya çıkıyor.

35 şirketin yönetim kurulu başkanı yabancı uyruklu

Yabancı uyruklu yönetim kurulu başkanları kategorilere göre incelendiğinde Grup I şirketlerinde 2, Grup II şirketlerinde 1, Grup III şirketlerinde 25 yabancı uyruklu yönetim kurulu başkanı var. Endeks şirketleri açısından bakıldığında, BIST 100 şirketlerinde 7, BIST 50 şirketlerinde 3, BIST 30 şirketlerinde 2, BIST Kurumsal Yönetim şirketlerinde 4, BIST Mali şirketlerinde 2 yabancı uyruklu yönetim kurulu başkanı olduğunu görmekteyiz Piyasa Öncesi İşlem Platformu şirketlerinde 1, Borçlanma Araçları Piyasası (nitelikli yatırımcı) şirketlerinde 5 yabancı uyruklu üye yönetim kurulu başkanlığı görevini yürütüyor.

326 yabancı uyruklu yönetim kurulu üyesi

Yabancı uyruklu yönetim kurulu üyelerine bakıldığında ise Grup I şirketlerindeki 283 yönetim kurulu üyesinin 51'i, Grup II şirketlerindeki 308 üyenin 40'ı, Grup III şirketlerindeki 2068 üyenin 155'i yabancı uyruklu yönetim kurulu üyesi olarak görev alıyor., Endeks şirketleri açısından bakıldığında ise; BİST 100 şirketlerindeki 845 üyenin 108'i, BIST 50 şirketlerindeki 460 üyenin 67'si, BIST 30 şirketlerindeki 294 üyenin 47'si, BIST Kurumsal Yönetim şirketlerindeki 446 üyenin 60'ı, BIST Mali şirketlerindeki 665 üyenin 54'ünün yabancı uyruklu yönetim kurulu üyesi olduğunu görmekteyiz. Piyasa Öncesi İşlem Platformu şirketlerindeki 93 üyenin 12'si, Borçlanma Araçları Piyasası (nitelikli yatırımcı) şirketlerindeki 480 üyenin 59'u ve Borçlanma Araçları Piyasası şirketlerindeki 40 üyenin 9'unun yabancı uyruklu olduğu belirleniyor.

Gelişen İşletmeler Pazarında kadın üye oranı %23

Gelişen İşletmeler Pazarı şirketleri yönetim kurullarında oransal olarak en çok kadın üyeye yer veren kategori olarak öne çıkıyor. TKYD'nin araştırması göre Gelişen İşletmeler Pazarı şirketlerinin yönetim kurullarının %15'i bağımsız üye, %23'ü kadın üyeden oluşuyor. Bu kategoriye giren şirketlerin yönetim kurullarında yabancı uyruklu üye bulunmuyor. Piyasa Öncesi İşlem Platformu şirketleri analiz edildiğinde ise bağımsız üyenin azlığı dikkat çekiyor. Piyasa Öncesi İşlem Platformu şirketleri yönetim kurullarının %3 bağımsız üye, %12'si yabancı uyruklu üye, %10'u kadın üyeden oluşuyor.

TKYD'nin araştırmasına göre yönetim kurullarında bağımsız üye, yabancı uyruklu ve kadın üyenin en az görüldüğü kategori Borçlanma Araçları Piyasası (nitelikli yatırımcı). Bu kategoride yer alan şirketlerin yönetim kurullarının %2'si bağımsız üye, %5'i yabancı üye, %5'i kadın üyeden oluşuyor. Borçlanma Araçları Piyasası kategorisinde ise şirketlerin yönetim kurullarının %13'ü bağımsız üye, %14'ü yabancı üye, %7'si kadın üyeden oluştuğu belirleniyor.

Kadın yönetim kurulu başkanları en çok Grup III'te

Araştırma kadın yönetim kurulu başkanlarını da şirket kategorilerine göre ortaya koyuyor. Buna göre Grup I şirketlerinde 2, Grup II şirketlerinde 2, Grup III şirketlerinde 22, BIST 100 şirketlerinde 7, BIST 50 şirketlerinde 4, BIST 30 şirketlerinde 2, BIST Kurumsal Yönetim şirketlerinde 6, BIST Mali şirketlerinde 8, Borçlanma Araçları Piyasası (nitelikli yatırımcı) şirketlerinde 4 kadın yönetim kurulu başkanı bulunuyor. Gelişen İşletmeler Pazarı, Piyasa Öncesi İşlem Platformu ve Borçlanma Araçları Piyasası kategorilerinde ise kadın yönetim kurulu başkanı bulunmuyor.

Dünya ülkeleriyle karşılaştırma

TKYD'nin gerçekleştirdiği BIST Şirketleri Yönetim Kurulu Araştırma raporunun sonuçları, verileri dünya ülkeleri ile kıyaslama imkanı da sağlıyor. Buna göre yönetim kurulu büyüklükleri S&P 500 şirketlerinde 10,8, 15 Avrupa ülkesi ortalamasında 12,1 iken, bu oranın Türkiye’de BIST şirketlerinde 7 olduğu belirleniyor. S&P 500 şirketlerinde %84 olan bağımsız yönetim kurulu üyeliği oranının ise BIST şirketlerinde %26 seviyesinde olduğu görülüyor.

Kadın yönetim kurulu üyelerine bakıldığında S&P 500 şirketlerinde ortalama oran %20 iken, 15 Avrupa ülkesi ortalamasının %17, BIST şirketlerinde ise %12 olduğu ortaya çıkıyor. Yönetim Kurulu Başkanlığı ve Genel Müdürlük görevlerinin aynı kişiler tarafından yürütülmesi oranına bakıldığında ise S&P 500 şirketlerinde %52, 15 Avrupa ülkesi ortalamasının %20, BIST şirketlerinin tümünde ise %12 olduğu belirleniyor.

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.