Balon senaryosu rafa kalkıyor

BORSAGUNDEM.COM - DIŞ HABERLER SERVİSİ

ABD borsalarında rallinin sürüp sürmeyeceği merak konusu. Hem yükseliş hem düşüş yanlıları, tezlerini kuvvetlendirmek için güçlü argümanlar sunsa da, bu argümanlar içinde belki de en yanıltıcısı ‘değerleme’ gibi duruyor.

Borsagundem.com’un derlediği bilgilere göre, ABD borsalarında hisse senetleri gerçekten de şu anda aşırı değerli görünüyor. Ancak ‘değerleme’ borsanın kısa vadeli beklentilerini tahmin etmeden oldukça küçük bir rol oynuyor.

2000’li yıllardan çok farklı

MarketWatch’tan Mark Hulbert’in analizine göre, ABD borsalarındaki yapay zeka güdümlü rallinin bir balon oluşturduğu tezi bir süredir dillendiriliyor. Ancak hisse senedi piyasasının 2000 yılının başlarındaki internet balonuna benzer bir konumda olduğu ve bugün de o zamanki kadar 'köpüklü' olduğu yönündeki popüler anlatı bazı belirsizlikler ve çürük noktalar içeriyor.

Hatta, patlayan bir balon olasılığını ölçen akademik bir araştırma, 2000’li yıllardaki internet balonuyla bugünkü durumun karşılaştırılabilir olmanın yakınından bile geçmediğini gösteriyor.

Balon olmasa da tedbiri elden bırakmamak gerekiyor

Borsalarda bir balon olmaması, borsanın önümüzdeki aylarda düşemeyeceği anlamına elbette gelmiyor. Aksine borsalar gerçekten de gelecek birkaç ayda bir düşüş yaşayabilir. Ancak bir balon patlaması sıradan bir düşüşten daha fazlasını temsil ediyor ve son aylarda ortaya çıkan balon anlatısı, böyle bir düşüşün de ötesinde bir çöküş yaşanacağını ima ediyor.

Çökme olasılıklarını ölçen yakın tarihli bir araştırma, balon anlatısının enflasyon aşaması sırasındaki fiyat artışının ve ardından gelen çöküşün büyüklüğüne kadar uzandığını gösteriyor. Harvard Üniversitesi'nden Robin Greenwood ve Andrei Shleifer ile Hong Kong Üniversitesi'nden Yang You tarafından yürütülen 'Bubbles For Fama’ başlıklı çalışma, ‘balon’u, iki yıllık bir süre içinde borsaların en az yüzde 100'lük bir kazanç elde ettiği ve ardından bu iki yılı takip eden süreçte piyasanın en az yüzde 40 oranında düştüğü bir çöküşün izlediği koşullar bütünü olarak tanımlıyor. Araştırmanın başlığında yer alan 'Fama' ifadesi, Roma mitolojisinde yer alan 'söylenti ve dedikodu tanrıçası'na bir gönderme niteliği taşıyor.

2 yıl kriteri

Elbette, bu kadar büyük ölçekli tüm fiyat artışları böyle bir çöküşe yol açmıyor. Ancak araştırmaya imza atan profesörlere göre çoğu zaman, yani örneklerin yüzde 53’ünde bu durum gerçekleşiyor. Ayrıca araştırma, bu olasılığın ilk artışın büyüklüğü ile birlikte büyüdüğünü de ortaya koyuyor. Örneğin, piyasalardaki artış yüzde 150 olduğunda, sonraki düşüşün olasılığı da yüzde 80'e çıkıyor. İki yıllık artış daha da büyük olduğunda, müteakip bir düşüş, ezici bir ihtimalle olası hale geliyor.

Araştırmada uzmanların sektörlere odaklanırken de bu olasılıkları hesapladıkları görülüyor çünkü kısmen piyasa on yıllar boyunca çok az balon yaşıyor ve bu doğal durum da istatistiksel olarak sağlam sonuçlara ulaşmayı zorlaştırıyor. Yine de araştırmada varılan sonuçlar, mevcut borsa performansını ‘anlamlı bir bağlam'a oturtmaya izin veriyor. S&P 500 Endeksi, şu anda iki yıl önce bulunduğu yerden yüzde 3'ün biraz üzerinde daha yüksek seyrediyor ve bu, bir çökme olasılığını artırması bir yana, bir yükselme olarak adlandırılacak kadar bile yeterli bir artışa karşılık gelmiyor.

Değerleme modelleri ne ifade ediyor?

Aşırı değerleme, iki yıllık düşüş olasılığını en az yüzde 40 oranında artırıyor mu? Bu soru gerçekten de sorulmaya değer bir soru gibi gözüküyor çünkü tarihsel veriler ışığında iyi sayılabilecek geçmişe sahip sekiz farklı değerleme modeli, borsanın ya orta düzeyde ya da aşırı derecede yüksek değerlendiğini gösteriyor.

Ancak araştırmanın sahibi profesörler, aşırı değerlemenin, yalnızca aşırı değerlemeye önceden en az yüzde 100'lük bir artış eşlik ettiği takdirde iki yıllık büyük bir düşüş olasılığını artırdığını bulguluyor. Bunun nedeni olarak ise, değerlemenin borsanın kısa vadeli beklentilerini tahmin etmede nispeten küçük bir rol oynaması gösteriliyor.

Sonuç olarak, araştırma, borsanın bir balon içinde olmadığını açık şekilde gösteriyor. Yine de öngörüler, hisse senedi piyasaları için gelecek 10 yıllık performans beklentilerinin 'en iyi ihtimalle vasat' olduğunu söylüyor.

Boğa piyasası mı balon mu?

Yapay zekâ rallisine 5 uzman yorumu: Yeni internet balonu mu?

Yapay zekâ hisseleri piyasa balonu mu?

Jeremy Siegel: Yapay zeka rallisi henüz bir balon değil

Yapay zekâ rallisi borsadaki kötü haberleri saklıyor

Bu formasyon rallinin süreceğine işaret ediyor

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.