Bakır fiyatlarında Trump rallisi

Emtia fiyatlarında zaman zaman ralliler yaşanır. Bunun için de değişik sebepler sıralanır. Ya dünyanın maden devi ülkelerinde grevler olur ya ocaklarda üretime ara verilir ya da spekülatörler devreye girer fiyatları yükseltir.

Bir dönem emtia piyasaları hedge fonlarının da gözbebeğiydi. 2008 ve 2010 yıllarında özellikle hedge fonlarının emtia piyasalarından alım yapmasıyla fiyatlar tutulamamıştı. O dönemde başta bakır olmak üzere demir ve alüminyum fiyatları rekor üstüne rekor kırmıştı. Çin’in bu madenlere olan o dönemdeki talebi de fiyatlar üzerinde etkili olmuştu. Benzer bir hareketlilik şu sıralarda bakırda yaşanıyor. Yılbaşından bu yana aralıklarla fiyatı yükselen bakırda kasım başından itibaren inanılmaz artışlar görülüyor. Kasım başından bu yana bakırın ton fiyatı 4 bin 862 dolardan 6 bin 25 dolara fırladı. Son günlerde tekrar gerilemeye başlayan bakır bugünlerde 5 bin 700 TL seviyesinde işlem görüyor.
Bu kez fiyat artışının arkasında ne hedge fonları ne de spekülatörler var. Dünyanın üretim merkezlerinde grev de yok. Bu kez fiyat artışının en önemli nedeni ABD Başkanlık seçimlerini Donald Trump’ın kazanması. Trump’ın seçim kazanmasının bakır fiyatlarıyla ne alakası var demeyin?

15 GÜNDE BİN DOLAR ARTTI

Trump’ın seçim boyunca ekonomi ile ilgili vaatleri bunda etkili oldu. Seçimi kazanacağının anlaşılmasıyla birlikte bakır fiyatları tekrar ralliye başladı. Trump, seçimi kazanırsa ABD ekonomisini canlandıracağını, içeride üretimi destekleyeceğini, ABD ekonomisinin her yıl ortalama yüzde 3.5 büyüyeceğini vaat etmişti. Trump’ın bu vaatlerini yerine getirebilmek için 650 milyar dolarlık bir yatırım yapması gerekiyor. Yatırım yapılması bakıra olan talebi haliyle artıracak. Trump’ın kazanmasıyla birlikte 15 günlük sürede bakırın ton fiyatı 1.000 dolar arttı.

Türkiye, yılda 450 bin ton civarında bakır kullanıyor. Bunun ancak 50 bin tonunu kendi üretebiliyor. Yani ithalata bağımlı durumdayız. Yapılan ithalatın parasal değeri ise 2.5 milyar doların üzerinde. Peki, bakır fiyatlarının bu kadar yükselmesi ne anlama geliyor? Hangi sektörler daha fazla etkileniyor, Türkiye’nin bakır ihtiyacı ne kadar?

Bakır piyasasında irili ufaklı yüzlerce firma var. Küçük firmalar konuyla ilgili konuşmaktan kaçınıyor. Sektörün büyükleri ise fiyat artışlarını ABD seçimlerine bağlıyor. Türkiye’de bakır deyince iki önemli firma akla geliyor: Biri Gebze’de üretim yapan Sarkuysan, diğeri de Denizlili Erbakır...

ARTIŞ KİMİ VURUYOR?

Bakırın kullanım alanlarına gelince... Bakır ve bakırdan yapılmış ürünler, başta elektrik ve telefon kabloları olmak üzere çok geniş bir alanda kullanılıyor. Bakırın en önemli kullanım alanı enerji, haberleşme, data kabloları ve bakır emaye iletken üretimleri. Elektromekanik, ısıtma ve soğutma sanayilerinde de kullanılıyor. Bilindiği gibi kablolar tüm sanayi ve konut yatırımlarında, enerji, ses ve data iletimlerinde, elektrikli eşyaların üretiminde kullanılıyor.

Bakır emaye iletkenlerse elektrikli aletler, motorlar ve elektromekanik sanayisinde kullanılıyor. Isıtma ve soğutma sektörlerinde buzdolabı, klima ve benzeri aletlerin üretiminde gerek bakır boru, gerekse kablo, emayeli iletken olarak yaygın kullanım söz konusu. Bakır ayrıca pirinç (sarı) ve bronz gibi metal alaşımlarının en önemli bileşeni. Pirinç armatür ve tesisat malzemeleri üretiminde kullanılan önemli bir metal. Dolayısıyla mevcut fiyat artışlarından oldukça geniş bir kesim etkileniyor.

FİYATLAR ANINDA YANSITILIYOR

Bakır piyasasındaki sistem birçok sektörden farklı işliyor. İthalata dayalı bir sistem olduğu için uluslararası piyasalardaki fiyat artışları piyasaya anlık olarak yansıtılıyor. Düştüğü zaman da aynı hassasiyetin gösterildiğini vurgulayalım.

Bakır konusundaki en önemli tesislerden biri Denizli’de bulunuyor. 2.3 milyar TL’lik cirosuyla Türkiye’nin de önemli kuruluşlarından biri olan Er-Bakır Elektrolitik Bakır Mamulleri’nin Genel Müdürü Müjdat Keçeci, fiyat artışlarının bakıra dayalı üretim yapan sektörlere anında yansıtıldığını söylüyor. Keçeci, “İthalata dayalı bir ürün. Fiyat değişikliklerini anında yansıtmak zorundayız. Fiyat düşerken de yükselirken de böyle” diyor. Fiyat artışlarının ABD başkanlık seçimleriyle ilgili olduğunu söyleyen Keçeci, şu değerlendirmeyi yapıyor:

“Bakır fiyatları uzun süredir stabildi. Yıl içinde ufak tefek hareketlilikler oldu ama genel itibariyle istikrarlıydı. Ta ki kasım başına kadar... ABD başkanlık seçimlerini Trump’ın almasıyla birlikte fiyatlar iyice yükseldi. 4 bin 500 dolarlardan 6 bin doların üzerine çıktı. Trump, ABD’de yatırımları artıracağını vaat etti. Bu vaatler sonrasında seçimi de kazanınca bakır fiyatları talep artışı yaşanacağı gerekçesiyle yükselmeye başladı. Yani bu fiyat artışlarında ne spekülatörler ne de grevler etkili. Fiyat artışının sebebi Trump’ın başkan seçilmesi.”

“FİYATLAR GERİ GELECEKTİR”

İstanbul Bakır ve Pirinç Sanayicileri Derneği Genel sekreteri ve Sarbak Metal Yetkilisi Arzu Kantay da yaptığı değerlendirmede bu fiyat artışlarının uzun sürmeyeceğini belirtiyor. Fiyat artışlarının 6 bin/tondan 5 bin 700 dolarlara gerilediğini söyleyen Kantay, “Endişelenecek bir durum yok. Fiyatlar 4 bin 500 dolara gelmese de bir miktar daha geriler diye düşünüyorum” diyor. Kantay, dünyada bakır fiyatlarını aşırı tetikleyecek bir talebin olmadığını vurgulayarak şunları söylüyor:

“Bakırın kullanım alanı çok geniş. Bakır kullanımı ile teknolojik gelişim paraleldir. Şu anda ABD’nin yeni başkanı Trump’ın verdiği sözleri ne kadar yerine getireceği önemli. ABD dışında Çin’in taleplerinde çok bir artış beklenmiyor. Hindistan’da da öyle. Dünya bakır madenlerindeki üretim de yerinde. Dolayısıyla aşırı bir talep ortamı yok. Fiyatların daha yukarıları taşınacağını zannetmiyorum. Fiyat artışlarını destekleyecek bir talep söz konusu değil. Ancak Hindistan gibi kalabalık ülkelerin teknoloji ile ilgili yatırımları önemli. Bakır tüketimindeki 1 puanlık artış, talebindeki 1 puanlık artış, fiyatları yukarı taşımaya yeter. 2017 yılı için bakır talebinde ciddi bir artış yok. Dolayısıyla fiyatlar konusunda endişelenmeye gerek yok.”

Cevherde Şili, toplamda Çin lider

Dünyada yılda yaklaşık 18 milyon ton bakır tüketiliyor. Bunun yaklaşık 15 milyon tonunu cevherden üretilen bakır oluşturuyor. 2-3 milyon tonu ise ikincil ürün denilen hurda bakırdan elde ediliyor.
Konsantre bakır üretiminde, yılda 3-3.5 milyon ton üretimle Şili lider. İkinciliği yaklaşık 1 milyon ton konsantre üretimle Çin ve Peru paylaşıyor. Ancak Çin, kendi üretimi ve ithal konsantreden rafine bakır üretimiyle 4 milyon tona ulaşıyor. Bu da Çin’i toplamda lider yapıyor. Rafine bakır üretiminde Çin’i Şili, Japonya, ABD, Rusya, Almanya ve Güney Kore takip ediyor.

Bu arada Japonya ve Güney Kore’nin bakır cevherine sahip olmayan ve tamamen ithal konsantreyle üretim yapan ülkeler olduğunu belirtmek gerekiyor. Türkiye’nin yıllık bakır üretimi ise 50 bin ton civarında.

İdriz Çokal-Para Dergisi

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.