Avrupa’nın 'çılgın' doğalgaz planı

BORSAGUNDEM.COM – DIŞ HABERLER SERVİSİ

Avrupa Birliği, Ukrayna’nın batı sınırının yaklaşık 95 kilometre içerisindeki bir doğalgaz depolama tesislerini kullanmaya hazırlanıyor. AB’nin kritik enerji kaynaklarını savaşın ortasındaki bir ülkeye taşıma planı ise doğalgaz krizinin ne denli ciddi olduğunu gösterir nitelikte. Bloomberg’ün haberine göre, AB enerji kaynaklarını güvence altına almak ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in işgal çabalarını engellemek için Bilche-Volytsko-Uherske depolama tesisi kullanılacak.

Habere göre tarım arazileri ve ormanlar etrafında olan bu tesis Almanya’nın en büyük tesisinin depolayabileceğinden dört kat fazla doğalgazı saklayabiliyor. Tesis aynı zamanda AB’nin diğer ülkelerine kolayca enerji dağıtabilecek stratejik boru hatlarının üzerinde bulunuyor. Zira depolama tesisi geçmişte Rusya’dan gelen doğalgazın Avrupa’ya dağıtıldığı boru hatlarının bulunduğu transit bir bölgenin üzerinde.

Kritik derecede öneme sahip enerji altyapısının füze saldırılarına ve askeri operasyonlara açık bir ülkede depo edilmesi çılgınca bir fikir olarak görülebilir. Ancak söz konusu tesisler savaşın ön cephesinden güvenli sayılabilecek kadar uzak bir bölgede yer alıyor ve bazı enerji tüccarları bu riske değeceğini düşünüyor.

Almanya Ekonomi Bakanı Robert Habeck yakın zamanlı bir açıklamasında siyasilerin enerji arzını güvence altına almak için önlem almaya devam etmeleri gerektiğini söyledi. Habeck ayrıca Ukrayna’dan Rus doğalgazının gelmemesi halinde kışın sanayi kapasitesinin durabileceği konusunda sert bir uyarıda da bulundu.

Alman Bakan geçtiğimiz hafta pazartesi günü bir konferansta “Henüz hiçbir şey bitmedi. Durumun elverişli olması asıl tehdidin ne olduğunu unutarak aynı hataya tekrar düşmemize yol açmamalıdır” dedi.

Avrupalı yetkililer şimdilerde Bilche-Volytsko-Uherske ve Ukrayna'nın diğer tesislerini destekleyip desteklememeyi düşünüyorlar. Zira Ukrayna kışın talep ve fiyatlar yükseldiğinde doğalgazı tutabilecek kıtanın en büyük yeraltı mağaraları ağına ev sahipliği yapıyor. AB’deki tesisler şu sıralar halihazırda kapasitelerinin sınırlarına yaklaştı ve tesislerini %70 oranlar doldurdu. Yakıtın Ukrayna’da depolanması önümüzdeki aylarda oluşabilecek bir doğalgaz kıtlığını önleyebilir.

Geçmişte Ukrayna’nın depolarını kullanan Alman kamu altyapı kuruluşu RWE konuyla ilgili açıklamasında, “Ukrayna depoları AB doğalgaz pazarına mükemmel bir şekilde bağlanması göz önüne alındığında 2023 yazının ikinci yarısında arz ve talebin dengelenmesine yardımcı olabilir” dedi.

Ukrayna’da doğalgaz depolama planının uygulanabilir hale gelmesi için fiyatların depolama maliyetlerini haklı çıkaracak derecede düşmesi gerekiyor. Ayrıca Avrupa Birliği’nin de Ukrayna’nın savaşta kaybetmesi riskine karşın yeni adımlar atması da gerekecek.

Söz konusu plan geçen yıl rekor doğalgaz fiyatlarına ve devletlerin piyasaya müdahale etmesine yol açan krizin tekrar etmesinden kaçınmayı hedefliyor. Belçika merkezli think-tank kuruluşu Bruegel Avrupa hükümetlerinin geçen yıl tüketicileri ve şirketleri doğalgaz krizinden korumak için 646 milyar euro destek sağladığını ve bu tür bir desteği tekrarlamakta zorlanacaklarını belirtiyor.

Borsagundem.com’un derlediği bilgilere göre, Avrupalı enerji şirketleri Rusya’nın Şubat 2022’de Ukrayna’yı işgalinden önce doğalgazı bu depolarda saklıyordu. Ancak savaşa giren bir ülkeden tedarik sağlamak Avrupa için büyük bir riskti. Söz konusu tartışmalar Avrupa’nın seçeneklerinin ne kadar azaldığını ve savaşa dair risklerin ötesine geçtiğini gözler önüne seriyor.

Enerji kaynakları savaşın başından bu yana en stratejik hedeflerden biri konumunda. Geçen hafta Dnipro Nehri üzerindeki Kakhovka barajının patlatılması da bunun en son örneği. Kremlin yönetiminin geçen yıl doğalgaz arzını kısması Avrupa enerji piyasalarında büyük bir tahribat yaratmıştı. Krizin etkileri devam ederken Ukrayna ise Avrupa’ya yardım teklif ediyor.

Avrupa için doğalgaz depolamak sadece işgal altındaki ülkenin çok ihtiyaç duyduğu maddi geliri sağlamakla da kalmayacak. Aynı zamanda AB ile Ukrayna arasındaki bağları da güçlendirecek. Kremlin yönetimi Kiev'e olan desteği zayıflatmak için enerji kozunu kullanmaya çalışıyor. Ukrayna ise depolarını kullanıma sunarak Rusya’nın enerji hamlesini boşa çıkarmayı hedefliyor.

Ukrayna’nın doğalgaz depoları yerin 2 kilometre aşağısında bulunuyor ve toplamda 30 milyar metreküp doğalgazı depolayabiliyor. Ukraynalı doğalgaz depolama sistemleri operatörü Ukrtansgaz bu alanın üçte birini kullanıma sunuyor. Söz konusu miktar AB’nin geçen yıl dördüncü çeyrekteki doğalgaz talebinin yaklaşık 10’da birine denk geliyor.

İsviçre merkezli Axpo'nun kıta Avrupası Emtia Ticareti Başkanı Marco Saalfrank, "Ukrayna pazarı sabit bir maliyet oranında depolama sunuyor, bu da Ukrayna'da doğalgaz depolamayı çok cazip ve rekabetçi bir seçenek haline getiriyor" dedi, ancak riskin düşük olması gerektiğini de sözlerine ekledi.

Sigorta endüstrisinin Ukrayna'dan uzak durmasıyla birlikte, tüccarların Ukrayna'da doğalgaz stoklamaya ne ölçüde istekli oldukları, fiyatlandırmaya ve AB'nin bir güvence sağlamaya hazır olup olmadığına bağlı. Bu konudaki görüşmeler de devam ediyor.

AB’nin yürütme ayağı olan Avrupa Komisyonu’nun Sözcüsü Tim McPhie, geçen hafta gazetecilerle yaptığı açıklamada, Komisyon'un "kamu kurumları tarafından verilen garantilerin Ukrayna'daki doğalgaz depolarına erişimin kilidini açmayı destekleyip destekleyemeyeceğini ve nasıl destekleyebileceğinin araştırıldığını" söyledi.

Ukrtransgaz, kendi adına, "Avrupa için bir enerji bankası" olmayı amaçladığını, savaşla ilgili riskleri azaltmak için hizmet garantileri uygulamak için çalıştıklarını belirtiyor. Bloomberg'in haberine göre şirket şu anki talebin ilk beklentilerini aştığını da sözlerine ekledi.

Depolama sistemlerinin kurulması içinse zaman daralıyor. Avrupa’daki depolama sahalarının eylül ayı başlarında kapasite sınırlarına ulaşması bekleniyor. Isınma talebinin sonbaharının sonlarına doğru artıyor. Bu da aşırı arz risklerini de beraberinde getiriyor. Soğukların ani bir şekilde gelmesi ise doğalgaz depolarının bir anda yetersiz kalmasına sebep olabilir.

Bloomberg haberine göre, Rus boru hatlarından gelen teslimatlar olmadan Avrupa piyasaları geçmişte olduğuna göre daha iyi bir şekilde piyasayı dengeleyebilir. Habere göre, talepte dalgalanma veya arz kesintisi olmadan çok büyük etki yaratılabilir.

Energy Aspects danışmanlarına göre Ukrayna tesislerinin kullanımı kış öncesinde fiyatlardaki bir çöküşün önlenmesine yardımcı olacak. Ancak kullanımın “beklenmedik bir şekilde” artması ihtimali gelecek yıla ilişkin daha büyük riskleri beraberinde getiriyor. Doğalgaz piyasasında kış sözleşmeleri yaz fiyatlarına göre çok daha pahalıya geliyor. Ukrayna’daki depolar ve denizaltı tankerleri bu sebeple cazip bir seçenek olarak öne çıkıyor.

İsviçreli Axpo, savaştan önce Ukrayna'da gaz stokladı ve bunu tekrar yapmaya açık olduğunu belirtiyor. Ancak gelişmeleri yakından takip ediyor ve hükümet garantileri kilit öneme sahip olacağına dikkat çekiyor.

Saalfrank, "Savaşın başlamasından bu yana, Ukrayna'daki enerji altyapısıyla ilgili riskler, maalesef son baraj patlamasında gördüğümüz gibi, muazzam bir şekilde arttı" dedi.

Katar'dan 'enerji kıtlığı' uyarısı

Rusya'nın Avrupa'ya doğalgaz ihracatı geriledi

Belirsizlikler, emtia piyasasında kaçışlara neden oldu

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.