Avrupa’da doğal gaz krizi ciddileşiyor

BORSAGUNDEM.COM – DIŞ HABERLER SERVİSİ

İngiltere ve Kıta Avrupa'sında doğal gaz fiyatları, kış öncesi tedariklerdeki sıkışma nedeniyle rekor seviyelere yükseldi. Artan fiyatlar sanayiye ağır bir ekonomik darbe vurulması ve hava koşulları kaynaklı kıtlık korkularını artırdı.

İngiltere'de fiyatlar Salı günü yüzde 7'lik bir artışla kalori başına 1,65 sterlinin üzerine çıktı ve yıl başındaki seviyelerini neredeyse üçe katladı. Fiyatlar sadece Ağustos başından bu yana yüzde 70'lik bir yükseliş kaydetti.

Financial Times’ın haberinde henüz kış aylarındaki ısıtma talebi ciddi bir şekilde başlamadan gaz krizinin oluşmasının nedenleri ve hane halklarına etkisi irdeleniyor.

Tedarik korkularını yönlendiren nedir?

Doğalgaz tedarikinde sıkışma endişeleri, geçtiğimiz yıl depolama alanını boşaltacak derecede uzun süren soğuk kış aylarıyla beraber başladı. Normal şartlarda, ısıtma talebinin büyük ölçüde buharlaştığı yaz aylarında depoların yeniden doldurulması gerekiyordu.

Ancak 2021 yılındaki depolama dolumları, yatırımcıların hoşlanabileceği hızda gerçekleşmedi. Rusya, sektörde şiddetle tartışılan nedenlerden dolayı Avrupa'ya daha az gaz gönderiyor. Söz konusu tartışmalar Rusya'nın kendi deposunu yeniden doldurma ihtiyacından, Almanya da dahil olmak üzere Avrupa hükümetlerine son derece tartışmalı Kuzey Akımı 2 doğal gaz boru hattının başlatılmasını onaylamaları için baskı yapmaya çalıştığı şüphelerine kadar uzanıyor.

Avrupa da son yıllarda kömür santrallerini kademeli olarak devre dışı bırakıldı ve bu durum fiyatların yükselmesiyle yakıt değiştirme imkanlarını sınırlıyor. Rekor karbon salınımı da yakıt değişimini daha az çekici hale getirdi. Zira kömürün yakılması daha fazla karbondioksit yayılımına neden oluyor.

Borsagundem.com’un derlediği bilgilere göre güneş ve rüzgar enerjisi gibi kaynakların depolanması konusunda teknolojik engeller devam ettiğinden ülkeler depolayabilmek için fosil yakıtlara ihtiyaç duymayı sürdürüyor.

İngiltere ve Kıta Avrupası'nın bazı bölgeleri elektrik üretimi için rüzgar türbinlerine daha fazla güveniyor, ancak son haftalardaki hava durumu rüzgarın şebeke katkısını azalttı. Bu da büyük ölçüde doğal gaza olan talebi artırdı.

Faturayı kim ödeyecek?

Yükselen doğalgaz fiyatlarının faturasını muhtemelen herkes bir biçimde ödeyecek. Ancak doğal gaz faturası artışlar, tüketiciler için petrolün yükselmesiyle pompa fiyatlarındaki artış kadar hemen etki edecek derecede belirgin değildir.

Büyük endüstriyel kullanıcılar daha yüksek enerji maliyetlerinden hızlı bir şekilde etkilenecek. Ancak bu şirketlerin büyük bir çoğunluğu birçoğu fiyatlardaki yükselişten etkilenmemek için beklenen doğalgaz tüketimlerini önceden korumaya almış olacaktır.

Başta İngiltere olmak üzere sabit tarifelerde doğal gaz hizmeti alan birçok hane başlangıçta fiyatlardaki yükselişten korunaklı olacak. Ancak İngiltere Doğalgaz ve Elektrik Piyasaları Ofisi (Ofgem), toptan satış fiyatlarındaki gücü hesaba katmak için Ağustos ayında fiyat sınırını yüzde 12'den fazla artırdı. Bu kalem toptan satış maliyetlerine rağmen ortalama bir faturanın sadece yüzde 40'ını oluşturuyor.

Sabit tarifeler yerine hane halklarının daha fazla değişkene maruz kaldığı İspanya'da, hükümet bu hafta kamu hizmetlerinden yaklaşık 3 milyar euroluk "ek kârı" geri alma planlarını açıkladı. Madrid, bu fonların faturaları düşürme amacıyla kullanılacağını belirtti. İspanya yıl sonuna kadar elektrik üzerindeki tüketici vergilerinden 1,4 milyar euro kesintiye gitti.

İngiltere’de açık ne kadar?

İngiltere tartışmasız bir biçimde Avrupa'nın geri kalanından daha zor bir durumda. Ülke son on yılda karbon emisyonunun keskin bir şekilde azaltarak bolca takdir kazandı. Ancak bu başarı yenilenebilir enerji kapasitesinin artırılması ve özellikle rüzgar hızının düşük olduğu dönemlerde kömürün doğal gazla desteklenmesiyle elde edildi.

İngiltere ayrıca gaz arzına ucu ucuna zamanlamaya dayanan bir yaklaşım sergiliyor. Ülkede yerli üretim AB genelinden daha fazla yerli üretime sahip olmasına karşında, depolama kapasitesi de çok daha azdır.

İngiltere hükümeti, ülkenin çeşitli tedarik kaynaklarına sahip olduğunu söylüyor. Ancak hükümet özellikle sıvılaştırılmış doğal gazın (LNG) ithalat taşımacılığında küresel pazarla rekabet etmesi gerektiğini de kabul ediyor.

LNG'ye olan talebin Asya'da giderek daha güçlü hale gelmesi, kargo şirketleri için rekabete yol açıyor. Norveç'ten İngiltere'ye ve Avrupa'nın geri kalanına boru hattı tedariki en güvenilir olarak görülürken, İngiltere’nin Rusya ile bağlantılı AB boru hatlarından yapılan ihracata giderek daha bağımlı hale geliyor.

Brexit’in ardından Avrupa’nın kendi tedarik ihtiyacına İngiltere’den daha fazla öncelik vermesi ihtimali de endişeleri artırıyor. Danışmanlık şirketi Energy Contract Company'den Niall Trimble, " Sadece fiziksel olarak değil, siyasi olarak da boru hattının son sırasındayız" ifadelerine yer veriyor.

Fiyatlar artmaya devam edecek mi?

Fiyat artışının devamının gelmesi kesin bir beklenti değil. Rallinin durmasına neden olabilecek birçok etken söz konusu.

Bu etkenlerden en önemlisi mevsimsel şartlar. Kuzey yarımkürede ılıman bir kış piyasayı sakinleştirmek için önemli bir etken olacaktır. Rüzgar enerjisi üretimindeki bir toparlanma da elektrik üretimine yönlendirilen gaz miktarını azaltacaktır.

Enerji piyasası yatırımcıları ayrıca, Almanya'nın Rusya'dan gelen Kuzey Akımı 2 boru hattını onaylaması sürecini de izliyor. Bazı yatırımcılarda söz konusu boru hattının bu yıl Avrupa'ya ne kadar ek gaz getireceği konusunda şüpheler olsa da, hattın açılmasındaki bir gecikmenin durumu daha da kötüleştirebileceği yönünde endişeler var.

Rusya'nın devlet tekel boru hattı ihracatçısı Gazprom, uzun vadeli tüm sözleşmelerini yerine getirdi. Ancak Ukrayna’nın baypas edilmesi için tasarlanan Kuzey Akımı 2 hattı kuzey ülkesinden ek tedarik sağlamadı.

S&P Global Platts Analytics, doğal gaz piyasalarındaki gerginliği hafifletmek için bir yol olduğunu belirtiyor. Bu yöntem de uygun bölgelerdeki üretim süreçlerinde veya elektrik santrallerinde doğal gazdan hidrokarbon yakıtlara veya petrole dönmek. Ancak bu durum çevre için olumsuz sonuçlar doğuracaktır.

Uzun vadeli riskler

Birkaç yıl önce doğal gaz, fosil yakıtlar ile yenilenebilir enerji arasında bir 'köprü' yakıtı olarak görülüyordu. Ancak şimdilerde doğal gaz aktivistler hem de yatırımcılar tarafından giderek daha fazla eleştirilere maruz kalıyor.

Sektör bunun yanlış olduğunu ve doğal gazın kömür yerine kullanıldığında yaklaşık iki kat daha az karbondioksit salındığını savunuyor. Doğal gaz sektörü ayrıca emisyonları azaltmaya yardımcı olabilecek yeni tedarikleri de kısıtlıyor. Ancak gözlemciler, enerji çeşitliliğinin bir parçası olarak doğal gaz depolamadan ışıkların açık tutabilmenin İngiltere gibi ülkelerde bile mümkün olmadığına ve yenilenebilir enerjinin yetersiz kaldığına dikkat çekiyorlar.

Uluslararası Gaz Birliği Genel Sekreteri olan eski Royal Dutch Shell Yöneticisi Andy Calitz, "İklim aktivistleri tarafından kömür ve petrole yönelen baskıların neden olduğu trajedi şu anda yaşadığımız doğal gaz sıkıntısıdır” dedi.

Calitz “Bu böyle devam ederse, söz konusu durumun sonuçları ya enerji piyasasında karşılanamaz yükseklikteki fiyatların oluşması ya da kullanılabilir kaynak yetersizliği nedeniyle farklı formlarda oluşabilecek enerji güvensizliğinin hissedilmesidir” dedi.

Gazprom'un doğalgaz ihracatı artışı sürdürdü

Morgan Stanley euroda düşüş öngörüyor

Sermayesi düşük hisseler için yatırım zamanı

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.