'Avrupa hala kırılgan'

Avrupa darboğazdan ne zaman çıkacak? ALB Menkul Değerler Analisti Enver Erkan, Avrupa’daki ekonomik görünümü rakamlarla ve ayrıntılı grafiklerle ele aldı;
 
ABD’deki mortgage krizi ve küresel ekonomide yarattığı olumsuz koşullar Avrupa’ya kamu borç krizi şeklinde yansımıştı. Yunanistan, İspanya, Portekiz ve İtalya gibi sorunlu ülkeler yüksek kamu borç seviyeleriyle büyük bir krizin içine girmiş ve yardım talebinde bulunmuşlardı. Üye ülkelerde borç sorunu, özellikle yüksek borç sorunu, özellikle yüksek borç sorunu yaşayan ‘sorunlu ülkeler’de siyasi kriz de yarattı. İtalya’da hükümetin kurulamaması, Yunanistan’da hükümetin istifa etmesi gibi gelişmeler yaşandı. Bunun gibi gelişmeler sonucunda da borçlanma oranları, özellikle Portekiz ve Yunanistan’da tavan yaptı.
 
Avrupa Birliği, iflas etmekte olan ülkeleri kurtarma paketleri ve yardımlar ile kurtardı. Ancak yine de sistemdeki kırılganlıklar devam etti. Yapılan düzenlemeler kısmi rahatlama yaratmış olsa da, Yunanistan, Güney Kıbrıs, İtalya, Fransa gibi ülkelerin ekonomileri istikrara girmediği için kırılganlık devam etti.
 
Avrupa ekonomilerinde, Maastricht kriterlerine göre kamu borcunun GSYH’ye oranı maksimum yüzde 60, bütçe açığının GSYH’ye oranı ise maksimum yüzde 3 olabiliyor. Oysa üye ülkeleri incelediğimizde birçoğunun, özellikle sorunlu ülkelerin bu kuralı sağlayamadıklarını görüyoruz. Euro Bölgesi üst üste yedi çeyrek boyunca daraldıktan sonra, 2013 ikinci çeyrek itibarıyla resesyondan çıktı. Yine de büyümenin görece zayıf olduğu, ekonomide aşağı yönlü risklerin devam ettiği görülüyor. Zaten bu riskler de Avrupa Merkez Bankası’nın yeni bir faiz indirimi yapmasına neden olmuştu. Peki Avrupa ülkelerinin mevcut borç durumu nedir? Şimdi bunları inceleyelim.
 
Sorunlu ülkeler (Fransa, İtalya, İspanya, Portekiz, Yunanistan, İrlanda, Güney Kıbrıs):
 
Euro Bölgesi’nin en büyük 2. ekonomisi olan Fransa’nın son yıllardaki verilerine bakıldığında ciddi bir borçluluk sorunu olduğu görülüyor. Ülkenin borçluluk durumu 2013 2. Çeyrek itibarıyla rekor seviye olan 1 trilyon 912 milyar Euro seviyesine yükseldi. 2012 2. Çeyrek itibarıyla resesyona giren Fransa ekonomisi, PMI rakamları itibarıyla da 50 puan seviyesinin altında kalmaktadır. Aralık ayı enflasyonu yüzde 0,7 oranında kalan ülkede deflasyon endişeleri de devam ediyor. Ülkenin kamu borcu/GSYH oranı yüzde 90,3, bütçe açığı/GSYH oranı ise yüzde 4,80’dir.
 
Grafik 1: Fransa Kamu Borcu / GSYH
 

 
 
İtalya’da borç krizinin siyasi riskleri de berberinde getirdiğini, bir süreliğine hükümet krizi yaşandığını biliyoruz. Hükümetin kurulamaması, komedyenin seçimde oyları toplaması, Başbakan Enrico Letta hükümetinin defalarca güvenoyu almak zorunda kalması yakın zamanda hatırladığımız gelişmelerin sadece birkaçı. İtalya’da toplam hükümet borcu 2013 2. Çeyrek itibarıyla 2 trilyon 85 milyar Euro seviyesine ulaştı. İtalya ekonomisi halen daralmakla beraber, imalat sektörü PMI rakamları 2013 2. Çeyrek itibarıyla genişlemeye işaret etmeye başlamıştır. Yine de enflasyon ve hizmet sektörü PMI rakamlarındaki istikrarsız seyir devam etmektedir. Ülkede kamu borcunun GSYH’ye oranı yüzde 126,90 seviyesine ulaşmıştır. Bütçe açığının GSYH’ye oranı ise yüzde 3 seviyesindedir.
 
 Grafik 2: İtalya Kamu Borcu / GSYH


 
Grafik 3: İtalya Bütçe Açığı / GSYH


Bir başka önemli borç krizi yaşan ülke de İspanya idi. Ekonomi çeyreklik bazda resesyondan çıkmış olsa da, yıllık GSYH halen negatif seviyelerde seyretmektedir. Enflasyon yüzde 0,2 ile deflasyon sınırına yakın seyretmektedir. İşsizlik ise halen yüzde 26 seviyesinde kalmaya devam ediyor. Toplam hükümet borcu 943 milyar 409 milyon Euro olan ülkenin kamu borcu/GSYH oranı yüzde 84,10, bütçe açığı/GSYH oranı ise yüzde 10,60 seviyesindedir
 
Grafik 4: İspanya Kamu Borcu / GSYH


 
Borç krizinin en çok etkilediği ülke olan ve Avrupa Birliği yardım paketleriyle kurtarılan Yunanistan’da ise ekonomi 2008’in 2. Çeyreğinden beri resesyonda. Global ekonomik krizden beri belini doğrultamadığı görülen ülkede işsizlik yüzde 27 seviyesinde. Ayrıca ülke 2013 ilk çeyreğinden beri deflasyon sorunuyla da uğraşmaktadır. Toplam hükümet borcu 316 milyar 969 milyon Euro olan ülkede kamu borcunun GSYH’ye oranı yüzde 156,90, bütçe açığının GSYH’ye oranı ise yüzde 2,50’dir.
 
Grafik 5: Yunanistan GSYH (Yıllık)


Yakın zamanda bir hükümet krizi yaşamış olan Portekiz de halen sorunlu ülkelerden. Yüzde 0,2 yıllık enflasyon oranı ile deflasyon sınırına yakın kalmaya devam eden ekonomi, 2011’in 2. Çeyreğinden itibaren resesyondadır. Kamu borcunun GSYH’ye oranı yüzde 124,10 seviyesinde seyretmekte, bütçe açığı/GSYH ise yüzde 6,40 seviyesinde.
 
Borç krizi sırasında tahvil faizleri tavan yapan İrlanda’da da yüksek borçluluk oranı yüzde 124,10 seviyesindeki kamu borcu/GSYH ve yüzde 8,20 seviyesindeki bütçe açığı/GSYH oranından anlaşılabileceği gibi devam ediyor. Buna karşılık yüzde 12,4 seviyesine gerileyen işsizlik oranının kademeli olarak düzelmeye devam ettiği görülmektedir. Ülke 2013 3. Çeyrekte yüzde 1,7 büyüyerek resesyondan çıktı.
 
Güney Kıbrıs’ta ise sorunlar büyüyerek devam ediyor. Kamu borcunun GSYH’ye oranının yüzde 85,80 seviyesinde, bütçe açığının GSYH’ye oranının ise yüzde 6,40 seviyesinde olduğu ülkede ekonomi 2012’nin başından beri resesyonda. Güney Kıbrıs ekonomisi 2013 3. Çeyrekte yüzde 5,3 daraldı. Ayrıca ülke 2013 3. Çeyrek itibarıyla deflasyon sorunu da yaşamakta. Ciddi bir şekilde artan işsizlik oranı ise 2012’de çift haneye ulaşmış, 2013 3. Çeyrek itibarıyla da yüzde 16,20’ye yükseldi.
 
Grafik 6: Güney Kıbrıs İşsizlik Oranı


 
Sonuç olarak Euro Bölgesi’ndeki ekonomik toparlanma sorunlu ülkelerin sorunlu olmaya devam etmesi nedeniyle kırılgan olmaya devam etmektedir. Özellikle krizden yoğun bir şekilde etkilenen sorunlu ülkeler, borç sorununu tam anlamıyla aşabilmiş değiller. Bu da ekonomi üzerinde aşağı yönlü risklerin halen devam ettiğini, hatta bir süre daha devam edeceğini gösteriyor. Yunanistan ve Güney Kıbrıs’ın deflasyon sorununun ortaya çıkması, ayrıca İspanya’da da deflasyon sınırına yakın seyrin devam ediyor olması, Euro Bölgesi genelinde de deflasyon endişesi yaratıyor. Bununla beraber büyümenin zayıf kalmaya devam etmesi ve buna bağlı olarak yüksek borçluluk oranları, 18 ülkeli Euro Bölgesi için bir sorun teşkil etmeye 2014’te de devam edecek gibi görünüyor.

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.