Arif Ünver’den çok ses getirecek sözler

Öğrencilerin ve akademisyenlerin uğrak adresi Neo Ekonomi’ye konuşan SPYD Başkanı Arif Ünver, Sermaye Piyasaları hakkında çok ses getirecek, çok tartışılacak sözler söyledi. Sektörün önemli bir aktörü, akıl danışılan bir ismi olarak Neo Ekonomi’nin sorularını yanıtlayan SPYD Başkanı Ünver, ”Sermaye Piyasalarının  enteresan olarak hem İslami hem de sosyalist bir yönü vardır. İslam’da ve sosyalizmde paylaşımcılık vardır. Sermaye piyasalarında da bu vardır. Yani Sermaye Piyasası kapitalist bir şey değildir”  dedi. Röportajda “Dünyadaki pozisyonun, statün elinden gidecek kaygısı ile doğru bildiğini söylemiyorsan adam değilsin! Omurgasızsın bir kere… ”diyerek  suskun kalanlara ve gelişmeleri kendine yontanlara da sert bir gönderme yapan SPYD Başkanı Ünver, konuşmasında Türkiye’nin 2023 vizyonunda, finans merkezi olma hedefine yorumlar getirdi, Sermaye Piyasalarının gelişmesi için ‘olmazsa olmazları’ anlattı. İşte internet haber portalı Neo Ekonomi’de yayınlanan o müthiş röportaj…
  
HEM İSLAMİ HEM SOSYALİST YÖNÜ VARDIR

Sevgili Dostlar! Türkiye’de Sermaye Piyasası ve Borsa maalesef çok fazla bilinmiyor ya da yanlış biliniyor. Biz de yıllarını bu alana adamış bu alanın uzmanlarından, Sermaye Piyasası Yatırımcılar Derneği Başkanına sermaye piyasalarını, ülkeye getirilerini ve götürülerini sorduk ve sizler için güzel bir söyleşi hazırlamaya çalıştık. İyi okumalar…
 

Sermaye Piyasaları Türkiye’de çok fazla tanınmıyor ya da yanlış biliniyor. Açık söylemek gerekirse Sermaye Piyasası yabancıların bizim üzerimizden para kazandığı bir yer olarak biliniyor. Siz de 24 yıldan beri bu alanın içerisindesiniz. Sermaye piyasasının hem ülkeye hem yatırımcılara hem de şirketlere yararı nedir acaba açıklayabilir misiniz?
 

Sermaye Piyasasının Anadolu’daki İmece sitemine benzerliği vardır. Mantığı birebir örtüşür o sitemle. Ayrıca sermaye piyasasının enteresan olarak hem İslami hem de sosyalist bir yönü vardır. İslam’da ve sosyalizmde paylaşımcılık vardır. Sermaye piyasalarında da bu vardır. Yani sermaye piyasası kapitalist bir şey değildir. Sermaye Piyasasını kapitalistleştiren türev piyasalardır. Sermaye piyasalarındaki uzun vadeli fon arz ve talebinde temel vesikalar tahvil ve hisse senedidir. Diğerleri bundan türemiştir. Tahvili ele aldığın zaman aradaki ilişki borç-alacak ilişkisidir. Hisse senedini ele aldığınız zaman da ortaklık ilişkisi var. Buradaki asıl olan da ekonomiye orta ve uzun vadede daha kalıcı fayda sağlayan temel yapı taşı hisse senedidir. Neden Hisse senedidir? Fon arz ve talep edenleri öncelikle tanımak lazım. Fon talep eden neyi hedefler? Ucuz finansmanın peşindedir ve sağladığı bu ucuz finansman sayesinde de teveccüh gösterip kendisine bu finansmanı sağlayanlara elde ettiği katma değerden pay verir. İlişkinin aslı budur gerisi türemiştir de türemiştir. Zaten benim şahsi fikrim türev piyasalar sömürgeciliğin yeni aracıdır. Bununla ilgili kitap da hazırlıyorum. Dünyada bir takım ürünleri arz eden ve talep eden ülkeler var. Bu ürünleri arz eden ülkeler, talep eden ülkelere isterse 1 liralık ürünlerini 20 liraya satabilir mi? Normalde satamaz ama türev piyasaları araç olarak kullanırsa satar. Neden? Kaldıraçtan dolayı 1/100 kimi zaman 1/500 maliyetlerle taleplerde bulunabiliyorsun. Yani cebinde 1 lira varken 500 liralık talep yaratabiliyorsun. Şimdi sen altın ve petrol arz eden tarafsın. Örnek veriyorum petrolün fiyatı gerçekte 20 $ olması gerekiyorken. Sen türev piyasalar ile istersen bunu manipüle ederek 100 $ yapabilirsin. Nasıl yaparsın? Kaldıraç var, küçücük bir maliyetle fiyatı spekülatif hareketlerle yukarı çıkarabilirsin. (Bak bu söylediklerin bazılarının canını sıkar ona göre)
 

KÜÇÜK BİRİKİMLER BÜYÜK SİNERJİ YARATIR
 

Söyledikleriniz hak! Hak her zaman güçlüdür.

Dünyadaki pozisyonun, statün elinden gidecek kaygısı ile doğru bildiğini söylemiyorsan. Bunu net söylüyorum adam değilsin! Omurgasızsın bir kere. Bak bunu da yaz…

Asli iki üründen bahsettik. Birisi borç alacak ilişki, birisi de ortaklık ilişkisi sağlıyor. Ortaklık ilişkisi sağlayan hisse senedi fon talep edenler açısından bir öz kaynak sağlar. O küçük birikimlerin oluşturduğu büyük sinerji ilgili firmaya güç katar. O da yeni yatırımlar ile büyüme yoluna gider. Büyüme yoluna gittiği zaman istihdam da yaratır. Şimdi bir yandan istihdamı yaratıyor, bir yandan katma değer yaratıyor, büyüme yaratıyor. Bir yandan devlete vergi veriyor. Diğer yandan da elde ettiği karı tasarruf sahibine veriyor. Ama bu kar dağıtımı ülkemizde pek yaygın değil. Bu kar dağıtımının zorunlu olması için mücadele veriyoruz
 

Ben de o konuya değinecektim. Çok saçma değil mi? Ortalık ilişkisi olan hisse senedi alıyorum ama bana kar vermiyorlar.
 

Aynen öyle! SPK’ya görüşümüzü ilettik. Basında da yayınlandı Ümit ediyoruz ki zorunlu olacak. Karın %20’sinin dağıtılmasının zorunlu olması lazım. Tam da bu noktada Türkiye tarihi bir fırsatla karşı karşıya. Türkiye’de şu an 1 trilyon TL civarı vadeli-vadesiz döviz, tevdiat, bono v.b ürünlerde para var. Bundan 10 yıl önce biliyorsun enflasyonist bir dönem yaşıyorduk ve faizler yüksekti. Şimdi marj daraldı, faizler aşağıya geldi. O mecrada para kazanmaya alışmış kitle arayış içerisinde şu anda. Bu kitleyi de sermaye piyasalarına çekmek için yapılabilecek tek bir hareket var. Dönemsel getiriye alışmıştır onlar ve dönemsel getiriyi sağlayabilecek en önemli unsur hisse senetleri kar payı konusudur.  Dönemsel getiriye alışmış bir adamı sermaye piyasalarına bu şekilde çekebilirsin. Temettü cazibesi ile. Başka türlü çekemezsin. Hisse senetlerinde iki asli getiri vardır. Birisi prim yani kâğıdın fiyatındaki olası artışlar. İkincisi de kar payıdır. Aslında kar payı primin de sigortasıdır. Neden sigortasıdır bak örnek de verelim.

Hisse senedinin fiyatı 10 TL, bir başka firma var aynı sektörde işlem görüyor o da 10 lira. Mali tabloları da benzer. Birisi düzenli temettü ödüyor diğer ödemiyor. Piyasalarda bir sıkıntı oldu ve ikisi de 5 liraya düştü. Ortalama 1 lira temettü veriyorsa. Eskiden sen o 1 lirayı alabilmek için 10 lira ödüyordun şimdi 5 liraya düştü fiyatı.  Temettü de değişen bir şey yok. Dolayısıyla o 5 liralık kâğıdı almak için hemen alım geliyor ve hisse senedi fiyatları artıyor. Diğerine talep gelmiyor çünkü temettü ödemiyor ki.

Sermaye piyasaları arzu edilen şekilde amaca hizmet etmediği sürece Türkiye gelişmiş ülke falan olamaz bunu herkes iyi bilsin. 2000’li yılların başında bankacılık krizi olunca bankacılık sistemi nasıl iyi bir hale geldi. Sermaye piyasalarının da ivedi bir şekilde o hale gelmesi lazım. Boş mu duruluyor? Gerekli adımlar atılmaya çalışılıyor.
 

TÜRKİYE FİNANS MERKEZİ OLUR MU?
 

Ben size bu soruyu yöneltecektim. Türkiye’nin 2023’de finans merkezi olabilmesi için neler yapması gerekir?
 

Şu hale hazırdaki yaklaşımlarla Türkiye finans merkezi falan olamaz. Çünkü senin finans merkezi olabilmen için raflarında ürünler olması lazım. Senin rafında ürün yok. Türkiye’nin hisse senedi stoku 200 milyarın altında. Adamlar ne alacak buraya gelip. Şimdi diyorsun ki borçlanma araçları piyasası gelişti.(tahvil piyasası)  Evet 35-36 milyar TL nominal halka arz gerçekleşti 2013 yılında. Hisse seneti 1 milyarın üstünde onun da yarısından çoğu Pegasus zaten. Peki, Türkiye’de hane halkı mı tahvil aldı? (Hayır) Büyük para grupları kendi aralarında al gülüm- ver gülüm. Dolayısıyla amaca hizmet eden sermaye piyasası açılımı değil zaten.

Yani Sermaye Piyasalarının gelişmesi için halkın katılımı gerçekleşmesi lazım diyorsunuz.
 

Sermaye Piyasası, halkın katılımı ile yaratılan sinerjinin ülke ekonomisinde yaratacağı katma değerdir ve asli amacı budur. Şu an Amerika’da hane halkının % 52’sinde hisse senedi var ve bu düşmüş bir  rakam 2008 yılında % 64’dü. Türkiye’de ise 50 bin TL’nin üstünde hisse senedi olan 70 bin kişi var. Türkiye’nin nüfusu 75 milyon!

Şu da önemli ekonomik temellerle desteklenmeyen ideolojik açılımlar başarısız olmaya mahkûmdur. Çünkü ideolojiler parasızlıktan beslenir. Sermaye piyasaları terör kadar önemli bu ülkede bunun farkında değil hiç kimse. Terörün önünü kesecek bir şeydir sermaye piyasaları. Açlık ideolojileri besler, huzursuzluk yaratır. Karnı doymuş kitle, ekonomik refahı artmış kitle sorunlar içerisinde bulunmak istemez. Güneydoğu’nun sorunu ortadadır. Eğitimdir, parasızlıktır v.s. Bak devlet fabrikalar yapmaya çalışıyor dimi? Arkadaş bunun bir yöntemi var. Kuruyorsun ya fabrikayı, halkı ortak edeceksin ona. Bu kadar basit. Yani bu ruhun iyi anlaşılması lazım. Bu ruh anlaşılmadan bu iş olmaz.

Piyasanın derinleşmesi için birçok şey yapılması lazım İSO 1000’de faaliyet gösterip, halka açık olmayan %80-90’lık firma var. Bunların halka açılmayışının iki sebebi var. Birincisi bu şirketlerin ar-ge’si yok. Kazandığı parayı ne yapacağını bilmiyor. İkincisi bunlar aile şirketi ve denetim istemiyorlar. Dolayısıyla bunları halka açmak için yapılması gereken teşvikler var. Teşvik olmadan bunların halka açılmayacağı belli. Biz bunları ilgili bakanlara da paylaştık. Kurumlar Vergisi’ni, halka açılmak şartıyla %20’den %10’a çekersin olur bu iş. Biz bütçeden ne kadar feragat ediliyor diye hesapladık. 2 yılda feragat edilen rakamın 2-3 katı kaynak telafi ediliyor. Hatta bu firmaların %50’si hisselerini en düşük fiyattan halka arz etse tam 150 milyar TL kaynak artışı sağlanıyor. Hem istihdamda ciddi etkisi var bunun. Dolaylı, dolaysız vergilerde birçok mecrada getirisi oluyor. Ama maalesef Türkiye’de biraz atıl kaldı. Türkiye hala geleneksel işlerle uğraşıyor. Nitelikli işlerle uğraşmak lazım.

Çok değerli başkanımıza bizimle söyleşi yaptığı için çok teşekkür ederiz. Ayrıca bu mecra ile ilgili olanlara Arif Ünver başkanımızın “Sermaye Piyasası ve Borsa Okuryazarlığı” kitabını öneririz. Vesselam…  

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.