Ağustos cari açığı korkutuyor

Türkiye cari işlemler dengesinde nadiren fazla verir. Bu durum, genellikle turizm gelirinin çok yüksek olduğu yaz aylarında gerçekleşir. Son olarak da geçen yılın ağustos ve eylül aylarında sırasıyla 256 ve 156 milyon dolarlık fazla verdik. Ekimdeki 345 milyon dolarlık açık da, Türkiye için aslında açık sayılmayacak bir düzeye işaret ediyordu. 

Ama bu yıl işler iyi gitmiyor. Özellikle turizm yönünden. İşte bu yüzden de, bu yıl yılın yaz aylarında öyle geçen yılki gibi cari fazla vermemiz hiç mümkün görünmüyor.

TÜİK tarafından geçen hafta açıklanan ağustos ayına ilişkin dış ticaret verileri, ticaret açığında geçen yıla göre kayda değer bir değişim olmadığını gösterdi. Geçen yılın ağustos ayında 4.9 milyar dolar olan ticaret açığı, bu yıl 4.7 milyar dolar olarak gerçekleşti. Yani dış ticaret açığından cari işlemler dengesine gelen bir katkı yok.

Cari açık çok büyük ölçüde dış ticaret açığıyla şekilleniyor. Dış ticaret açığı büyükse, cari açığımız da ona göre büyüyor ya da tersi oluyor. Biraz önce de belirttiğimiz gibi bunun istisnası yaz aylarında yaşanıyor. Ama bu yaz hariç!

Dış ticaret açığı ağustosta geçen yılla hemen hemen aynı düzeyde. Peki ya turizm geliri?

Geçen yılın ağustosunda 4.1 milyar dolar gibi rekor bir turizm geliri elde etmiştik. Gelen turist sayısı da 5.1 milyon kişiyi bulmuştu. Bu yılki durumumuz mu, hiç iç açıcı değil...

Turist sayısı tam yüzde 38 azalarak 3.2 milyonda kaldı. Yüzde 38'lik azalmayı geçen yılın 4.1 milyar dolarlık turizm gelirine uygulasak, bu yıl için 2.5 milyar dolar civarında bir turizm geliri buluyoruz. Üstelik biliyoruz ki bu yıl Türkiye'ye gelen turistlerin ortalama harcaması daha düşük. Ya gelen turistler daha az harcama yapıyor ya da ağırlıklı olarak daha az harcama yapabilecek gelir düzeyine sahip turistler geliyor. Kuşkusuz ikinci olasılık daha geçerli. Buraya gelen turist geçmiş yıllara kıyasla niye daha az harcama yapsın... Belli ki turistin gelir profili değişti. Türkiye'ye bu yıl daha az varlıklı olanlar geliyor. Ayrıca kruvaziyer turizminin büyük ölçüde sekteye uğraması da gelirin azalmasında büyük etki yapmış bulunuyor.

Fazladan açığa...

Geçen yılın ağustos ayında cari işlemler dengesinde 256 milyon dolar fazla verdiğimizi belirttik. Bu yıl ise fazla vermemiz hiç mümkün görünmüyor.

Dış ticaret açığımız belli, 4.7 milyar dolar. Turizm gelirimiz üç aşağı beş yukarı belli, 2.5 milyar dolar. Bu iki kalem dışında kalan gelirimizin ne olabileceğini ise bilmiyoruz. Ancak geçen yıl diğer kalemler toplamından 1.1 milyar dolarlık bir gelir elde etmiştik ve bu gelir ağırlıkla taşımacılıktan sağlanmıştı. Bu yıl da diğer gelirler toplamının net 1 milyar dolar olarak gerçekleştiğini varsayarsak, cari işlemler dengesinde yaklaşık 1.2 milyar dolarlık bir açık çıkıyor karşımıza.

Yani ağustos itibariyle 256 milyon dolar fazladan, 1.2 milyar dolar açığa geçiş...

Ağustos ayı cari açığı bu düzeyde gerçekleşirse sekiz aylık açık yaklaşık 23 milyar doları bulacak ve geçen yılın aynı dönemindeki yaklaşık 25 milyar dolarlık açıkla olan makas iyice kapanacak.

Yıllık açık 30 milyarı aşacak

Yıllık cari açık temmuz sonu itibariyle 28.9 milyar dolara gerilemişti. Ne var ki, ağustos sonuna gelindiğinde son bir yılın rakamından geçen yılın ağustosundaki 256 milyon dolarlık fazlanın çıkması ve onun yerine yaklaşık 1.2 milyar dolarlık açığın girmesiyle yıllık açık 30.4 milyar dolara yükselecek.

Yıllık açıktaki artış eğilimi en az iki ay daha sürecek. Biraz önce vurguladığımız gibi bu yıl, geçen yılın aksine ne eylülde cari fazla görme şansımız var, ne ekimde geçen yılki düzeyde bir açıkta kalma şansımız. Turizmde işlerin çok kötü gitmekte olduğu ve bunun da cari açığın öngörülen biçimde seyretmesine engel oluşturacağı gerçeğini artık kabullenmek durumundayız.

Turizmden cari açığa katkı çok sınırlı kalacak. Hele hele geçen yılki gibi bir katkı hiç söz konusu değil. Dolayısıyla eylül ve ekim aylarında da en az 1 milyar dolar civarında bir cari açık beklemek durumundayız.

Zaten çok önce de dile getirdiğimiz gibi bu yılın cari açığını 35 milyar doların altında tutabilmek büyük başarı olacaktır.

Piyasayı canlandırmayı amaçlayan son adımlar ithalatı ne ölçüde etkiler, kestirmek kolay değil. Ancak buradan da ithalata bir baskı gelir ve dış ticaret dengesi mevcut eğilimin ötesinde bir bozulma eğilimi gösterirse cari açık 35 milyar doların da üstüne doğru yol alacak demektir.

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.