Afganistan'daki ekonomik kriz derinleşiyor

Birçok kişi, bankaların kapanması ve yüksek fiyatlar ışığında gelecekleri için endişeleniyor.

DPA’ya göre Afgan Mirsai, Taliban’ın Kabil’e girdiği günden bu yana hayatının nasıl değiştiğine inanamıyor.

Mirsai, 15 Ağustos’tan önceki rutin hayatını şöyle anlattı;

“Sabahları, Kabil’in güneyindeki hükümet bölgesine, bakanlıkların hesaplarını denetlemekten sorumlu ofisime ortak bir taksiyle giderdim. İşten sonra eve dönmeden önce spor yapmaya gider, hatta arkadaşlarımla bir kafede nargile içerdim. Ama şimdi her şey farklı, bunların hiçbiri bugün mümkün değil. On gündür işsizim. Kendi evimde mahkum oldum.”

Hemen hemen tüm devlet ve özel şirketlerde çalışanları da dahil olmak üzere yüz binlerce insan Taliban’ın iktidarı devraldığı günden beri işlerine geri dönemedi.

Yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgını, daralan dış yardımlar ve kötüleşen güvenlik durumundan zaten kötü bir şekilde etkilenen Afgan ekonomisi son 10 gündür ağır bir şekilde yara aldı.

Soy ismini vermek istemeyen Mirsai, son maaşını 40 gün önce aldığını söyleyerek, “Maaşım aileme bakmak için yeterli değildi. Artık o bile yok” dedi.

Mirsai son birkaç gündür Kabil’de yaşadığı mahalledeki ATM’leri, en azından mütevazı birikimlerini çekebilme umuduyla kullanıyor.

Ama o da kendisi gibi sırada bekleyen yüzlerce kişi gibi para çekemiyor. ATM’den para yerine sadece makbuz alabiliyorlar.

Şehirde nakit para tükenirken, Kabil sakinleri fiyatların keskin bir şekilde arttığını bildiriyor.

Gıdalara en az yüzde 15 zam gelirken, bir litre benzinin fiyatı da 50 Afgani’den 69’a çıktı. Ulusal para birimi Afgani, ABD doları karşısında değer kaybetmeye devam ediyor.

Gittikçe daha fazla insan önceki yaşam maliyetlerini karşılayamaz hale geliyor. Afganların yarısından fazlası halihazırda yoksulluk sınırının altında yaşıyor.

Taliban, hükümet çalışanlarını işlerine geri dönmeye çağırdı, ancak Mirsai kendisinin ve meslektaşlarının, Taliban’ın ılımlılık ve genel af güvencelerine inanmakta zorlandıklarını söyledi.

Son olarak bir mesleki eğitim kurumunda çalışan 32 yaşındaki Mesud için ise, eski görevine dönmek bir seçenek değil.

Mesud, korkusunu dile getirerek, “İşimle ilgili bir şikayet olursa beni öldürürler. Taliban’ın hükümet çalışanlarına para ödeyebileceğine de inanmıyorum” diye konuştu.

Son zamanlarda, devlet bütçesinin yaklaşık yüzde 80’i yabancı bağışçılar tarafından finanse edildi. Ancak bu ülkeler ve finans kurumları, Taliban’ın iktidarı ele geçirmesi karşısında şimdiden para ödemeyi durdurdu.

Mesud, bu kasvetli durum karşısında ülkedeki seçeneklerin çok sınırlı olduğunu söyleyerek, “Bazı meslektaşlarım ve arkadaşlarım şimdi komşu İran’a gidip yevmiye ile çalışmayı ve oradan ailelerine para göndermeyi planlıyor. Hepimizin lisans ve yüksek lisans dereceleri var” ifadelerini kullandı.

Taliban’ın üst düzey temsilcileri, son günlerde durumun yakında sakinleşeceğini tekrar tekrar vurguladı.

Taliban Başkan Yardımcısı Molla Yakup, Salı günü Taliban kanallarında yayınlanan bir röportajda, hükümet kurumlarını yeniden etkinleştirmeye ciddi bir şekilde başladıklarını söyledi.

Molla Yakup, yetkililerin yakında tekrar işe döneceklerini ve ekonomi ve istihdamla ilgili olanlar da dahil olmak üzere tüm sorunları çözmeye çalışacaklarını açıkladı.

Ancak, en hafif tabirle, Taliban’ın ekonomik uzmanlığına duyulan güven sınırlı.

Daha önce silahlı kuvvetlerde bir birliğin komutanı olan Abdul, Taliban iktidara geldiğinden beri sadece evde olduğunu ve gelecekte ailesine nasıl bakacağını bilmediğini söyledi.

Abdullah, “Çöküş hepimizi çok kötü etkiledi. Ekonomik durumun ne kadar hızlı kötüleştiğini görebilirsiniz. İşler bu hızla devam ederse, bu ülkenin insanları yakında birbirini yiyecekler” diyerek karamsar bir tablo çizdi.

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.