Acemoğlu’ndan Türkiye gündemine göndermeler

KAYHAN ÖZTÜRK - BORSA GÜNDEM/ÖZEL
Odeabank'ın ev sahipliğinde gerçekleşen "2014 Türkiye ve Gelişmekte Olan Ülkeler için Bir Dönem Noktası Mı?" paneline katılan MIT Ekonomi Profesörü Daron Acemoğlu dünya ve Türkiye ekonomisi ile ilgili çarpıcı açıklamalar yaptı. Türkiye’de bir işadamının hükümete yakın olmadan iş yapmasının zor olduğunu söyleyen Acemoğlu, “Bu eskiden de böyleydi, her zaman böyle oldu. Osmanlı zamanında da böyleydi” dedi. 
Dünyanın önde gelen ekonomistlerinden biri olarak gösterilen ve geleceğin Nobel adayları arasında ismi anılan Daron Acemoğlu, siyasi kurumsal yapı, hukuk ve ekonomide demokrasi konularına dikkat çektiği, ürkiye’nin siyasi gündemi ve tartışmalarına da göndermelerde bulunduğu konuşmasında, gelişmekte olan ülke finansal piyasalarının, FED politika değişikliğini yeteri kadar negatif fiyatlamadığını söyleyerek, gelişmekte olan ülkelerden jeopolitik risklere sahip olanların ki bunların başında Türkiye’nin geldiğini vurgulayarak, bu risklerin hiç fiyatlanmadığını altını çizdi. 

2013 YILI ZORDU, 2014 YILI DAHA ZOR OLACAK

Gelişmekte olan ülkeler üzerinde çok baskı olduğunu söyleyen Daron Acemoğlu, bu ülkeler açısından 2013’ün zor bir yıldığını belirterek, 2014 yılının ise daha zor olacağını söyledi. 
Konuşmasında dünya ekonomik sisteminin bugüne gelişini tarihsel bir perspektifle ele alan Acemoğlu, Francis Fukuyama’nın “Tarihin sonu” kitap ve teorisine dikkat çekti. Fukuyama’nın bu teoriyle özetle “Ülkeler ve sistemler arası çatışmalar bitti, çalkantısız bir dünyaya gidiyoruz” dediğini anlatan Acemoğlu, bu çatışmasızlık döneminin 4-5 yıl böyle sürdüğünü belirterek şöyle devam etti: 
“11 Eylül’e kadar böyle devam etti. Ama daha sonra çalkantıların olduğu görüldü. Rusya’nın çevre ülkelere baskısı var. Çin’in kendi çevre ülkelerine baskısı var. Siyasi olayların ekonomik sonuçları olacağı çok aşikar. Orta Doğu’da da çok çalkantı var. Mısır belki 10 sene toparlanamaz. Bu riskler her ülke için var. Bu riskleri bu piyasalar anlayamıyor. Piyasalar bu riskleri yeterince fiyatlayamıyor. Gelişmekte olan ülkelere çok bel bağlanmamalıydı. “

HÜKÜMETE YAKIN OLMADAN İŞ YAPMAK ZOR 

Türkiye’de de Çin’de de problemlerin yapısal olduğunu söyleyen Prof. Daron Acemoğlu, Çin’de yolsuzluğun inanılmaz boyutlarda olduğunu, yeni şirketlerin artık Çin’e girmediğini, giren şirketlerin ise yeni yatırım yapmadığını vurguladı.  
Türkiye’de de ekonomik ortamın çok açık olmadığını söyleyen Acemoğlu, “Türkiye’de bir işadamının hükümete yakın olmadan iş yapması zor. Bu her zaman böyle oldu. Osmanlı zamanında da böyleydi” diyerek şöyle devam eti: 
“Facebook’un patronu Mark  Zuckerberg hükümete yakın olduğu için başarılı olmadı. Tabii şimdi Obama’yı ararsa telefonunu açar ama Facebook hükümetin desteği ve onayıyla büyümedi. Güney Kore geliştiyse Güney Kore’nin siyasi demokratikleşmesiyle oldu.  Şimdi Güney Kore’de ekonomik demokratikleşme tartışılıyor.”

TÜRKİYE’NİN YÜZDE 4’ÜN ÜZERİNDE BÜYÜMESİ LAZIM

Türkiye ekonomisinin potansiyelinin altında büyüdüğünü savunan Acemoğlu, “Türkiye’nin yüzde 4’ün üzerinde büyümesi lazım. Bunun için teknolojiye yatırım yapmak lazım. Ama Türkiye onun yerine tüketimle büyüyor” dedi. 
Deniz Gökçe’nin Türkiye’deki eğitim sistemini eleştirerek “Yılda 1 milyon muhasebeciye ihtiyacımız var mı?” şeklindeki sözlerine karşılık Daron Acemoğlu’nun yanıtı da ilginçti: “Sorun 1 milyon muhasebeci diploması olması değil, bunların hiçbir şey öğrenmemesi…”

TWITTER’İ YOUTUBE’U YASAKLAYABİLİRSİNİZ AMA

Hukuk kuralları ve hukuk devletinin önemine de dikkat çeken Acemoğlu, bazı şeylerin kanun olarak konulabileceğini ama bunların doğru olduğu anlamına gelmeyeceğini vurgulayarak gündemdeki Twitter ve Youtup yasaklarına atıfta bulunarak şunları söyledi: “Twitter’i Youtup’u yasaklayan kanun yapabilirsiniz fakat bu bir ülkenin kurumsal sağlığı açısından doğru bir kanun değil. Bir ülkeyi bir diktatör, bir elit, bir general, bir işadamı yönetiyorsa bu ülke sağlıklı değildir. “
Medyaya yönelik eleştirilerde bulunan Daron Acemoğlu, “Bizim medyamız iyi değil. Medya bilgiyi yeterince veremediği için insanlar twitter, youtup, facebook’a gidiyorlar. Bilgiyi keserseniz demokrasiyi mahfedersiniz” dedi. 

AĞLAMA SIRASI BİZE GELDİ

Aynı panelde Daron Acemoğlu ile birlikte konuşmacı olan Prof. Dr. Deniz Gökçe ise 2008 global krizden sonra gelişmiş ülkelerden gelişmekte olan ülkelere yönelik para akışına dikkat çekerek, “2008’deki krizde bize o paralar gelince gülüyorduk. Gönderenler ise ağlayarak gönderdiler. Şimdi ağlama sırası bize geldi. Gülme sırası onlarda…” dedi. 
Şu anda gelişmekte olan ülkelerin problemlerinin birbirine benzemediğini söyleyen Gökçe şöyle devam etti: 
“Riskli 5’li olarak anılan ülkeler arasında en kötü durumda olan Türkiye’ydi. Ama Türkiye’nin değil Brezilya’nın notu düşürüldü. Türkiye’nin ve benzer ülkelerde sosyologların, antropologların incelemesi gerekir. Türkiye’nin çok önemli özelliği var. 1950’de nüfusun yüzde 15’i kentlerde, yüzde 85’i köylerdeydi. Şimdi yüzde 65’i şehirlerde... göçmüşler ve her şeyi istiyorlar.” 

BAŞKASININ PARASIYLA SAADET OLMAZ

Türkiye’deki tasarruf açığına dikkat çeken Gökçe, “İtalya’da da koalisyonlar var. Siyasi istikrarsızlıklar oluyor. Ama muazzam bir tasarruf bloğu var. Onun için ekonomisi daha istikrarlı. Tasarruf etmeyi öğrenmemiz lazım. Başkasının parasıyla çok fazla saadet olmayacağını öğrenmemiz lazım.” dedi 
Siyasi kurumsallığın ekonomi üzerindeki önemini hatırlatan Gökçe, siyasi kurumsallık için de tarihi bilmenin çok önemli olduğunu vurgulayarak, Ben Bernanke’nin neden FED Başkanı olduğuna dikkat çekti ve şöyle devam etti: “Bernanke niye FED başkanı oldu? Çünkü 1929 Büyük Buhran’ı araştıran en iyi akademisyenlerden biriydi.”   
Jeopolitik olayları doğru fiyatlandırmanın çok kolay olmadığını söyleyen Gökçe, konunun gelip eğitime dayandığını belirterek şöyle konuştu: 
“Öğrencilerimin yüzde 10’u bileşik faizi hesaplayamıyor. Eğitime çok para harcıyoruz ama aynı ölçüde verim sağlamıyoruz. Bizim 1 milyon muhasebeciye ihtiyacımız var mı? Her yıl üniversitelerde 1 milyon muhasebeci yetişiyor.”

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.