ABD ekonomisinde resesyon beklentisinin 6 nedeni...

BORSAGUNDEM.COM - DIŞ HABERLER SERVİSİ

ABD’de hükümet şimdilik açık kalıyor. Ancak Bloomberg Economics, grevlerden yüksek faiz oranlarına ve petrol fiyatlarına kadar ciddi risklerin hala kapıda olduğunu düşünüyor.

Borsagundem.com'un derlediği bilgilere göre, ABD ekonomisinin resesyona girme ihtimali hala muhtemel gözüküyor. Uzmanlar, resesyonun çok yakın olduğu konusunda uyarıyor.

6 neden

Bloomberg’den Anna Wong and Tom Orlik'in haberine göre, herkes yumuşak bir iniş beklediğinde çarpışmaya hazır olmak gerekiyor. Bu yakın ekonomi tarihi dersi, şu anda ABD için rahatsız edici bir ders olma niteliği taşıyor.

Enflasyonun düşme eğiliminde olduğu, istihdamın bol olduğu ve tüketicilerin harcama yapmaya devam ettiği bir yaz, özellikle Fed'de, dünyanın en büyük ekonomisinin resesyondan kaçınacağına dair güveni artırdı.

Hükümetin kapanmasını önlemeye yönelik bir son dakika anlaşması, acil bir riski biraz daha geleceğe taşımış gözüküyor. Ancak büyük bir otomotiv grevi, öğrenci kredisi geri ödemelerinin yeniden başlaması ve harcamaları durdurma anlaşmasının sona ermesinin ardından tekrar gelebilecek bir kapanma, dördüncü çeyrekte GSYİH büyümesini kolaylıkla yüzde 1 tam puan azaltabilir.

Bu şokları pandemi tasarruflarının azalmasından yükselen faiz oranlarına ve şimdi de petrol fiyatlarına kadar ekonomi üzerinde etkili olan diğer güçlere eklediğinizde, birleşik etki, ABD'yi bu yılın başlarında bir gerilemeye sürüklemeye yetebilir. Bloomberg Economics temel senaryo olarak resesyonun hala masada olmasını ‘6 neden'e dayandırıyor. Sonuç olarak tarih ve veriler, tıpkı son kırk yılda ABD'deki her krizden önce olduğu gibi, fikir birliğinin biraz fazla kayıtsız kaldığını gösteriyor.

Yumuşak iniş çağrıları her zaman resesyonlardan önce gelir

“En olası sonuç, ekonominin yumuşak inişe doğru ilerlemesidir.” O zamanki San Francisco Fed Başkanı Janet Yellen Ekim 2007'de, Büyük Durgunluğun başlamasından sadece iki ay önce böyle söylemişti. Yellen iyimserliğinde yalnız değildi çünkü yumuşak iniş çağrıları, endişe verici bir düzenlilikle, sert inişler gerçekleşmeden önce zirveye çıkıyor.

Ekonomistler resesyonları öngörmekte neden bu kadar zorlanıyor? Bunun bir nedeni, tahminin çalışma şeklinde yatıyor. Genellikle ekonomide bundan sonra olacakların, halihazırda olanların bir tür uzantısı olduğu varsayılıyor. Ancak durgunluklar doğrusal olmayan olaylar olarak biliniyor. İnsan zihni bunları düşünmekte ise maalesef iyi değil.

İşte ekonominin sağlığının önemli bir göstergesi olan işsizliğe odaklanan bir örnek. Fed'in son tahmini, işsizlik oranının 2023'teki yüzde 3,8'den 2024'te yüzde 4,1'e yükseleceği yönünde. Bu, mevcut eğilimin devamı ve ABD'nin resesyondan kaçınmasını sağlayacak bir öngörü. Peki ya trendde bir kırılma olursa? Bu doğrusal olmama durumlarına izin verecek şekilde tasarlanmış bir model kullanan Bloomberg Economics, yalnızca işsizlik oranının en olası yolunu değil, aynı zamanda bu yol etrafındaki risklerin dağılımını da tahmin ediyor. Buradan çıkarılacak en önemli sonuç ise risklerin ağırlıklı olarak daha yüksek işsizliğe doğru yöneldiği yönünde.

Fed’in faiz artışları sertleşmek üzere

Milton Friedman'ın meşhur sözü, “Para politikası uzun ve değişken gecikmelerle işler” diyor. Buradaki inceliklerden biri, ‘değişken’in yalnızca bir durgunluk ile diğeri arasındaki farklara değil, aynı zamanda tek bir döngü içindeki ekonominin farklı bölümlerine de atıfta bulunabilmesi olarak öne çıkıyor.

Yumuşak iniş yanlısı iyimserler, hisse senetlerinin iyi bir yıl geçirdiğine, üretimin dibe vurduğuna ve konutların yeniden hız kazandığına dikkat çekiyor. Sorun şu ki, bunlar faiz artırımlarından gerçek dünyadaki etkiye kadar en kısa gecikme süresine sahip alanlar olarak biliniyor.

Ekonominin durgunluk çağrısı yapmak için önemli olan kısımlarında, özellikle de iş gücü piyasasında ise gecikmeler daha uzun, genellikle 18 ila 24 ay arasında seyrediyor.

Bu, Fed'in 2022'nin başından bu yana 525 baz puanlık artışlarının tüm gücünün bu yılın sonuna veya 2024'ün başına kadar hissedilmeyeceği anlamına geliyor. Bunun gerçekleşmesinin, hisse senetleri ve konutta yeni bir düşüşe ivme kazandırmasına kesin gözüyle bakılıyor. Ekonominin bu fırtınayı atlattığını söylemek için ise henüz erken gözüküyor. Ve Fed'in faiz yürüyüşü bile henüz bitmemiş olabilir. Merkez bankacıları son tahminlerinde bir faiz artışı daha öngörüyor.

Tahminlerde kriz gizleniyor

Bu parasal daralmanın arka planında, bazı göstergelerin şimdiden uyarı işaretleri vermeye başlaması ise şaşırtıcı değil. Bloomberg Economics, ABD'nin resesyonda olup olmadığını resmi olarak ilan edecek seçkin akademisyenler için özellikle önemli olan önlemleri daha yakından inceliyor.

Ulusal Ekonomik Araştırma Bürosu (NBER) tarafından yapılan bu tespit, genellikle durgunluğun fiilen başlamasından birkaç ay sonrasına kadar yapılmıyor. Ancak NBER'in ekonomik çöküşü tarihlendirme komitesi, gelir, istihdam, tüketici harcamaları ve fabrika çıktısı ölçümleri de dahil olmak üzere, karara büyük ölçüde etki eden altı gösterge belirliyor.

Bloomberg Economics, bu önemli rakamlara yönelik fikir birliği tahminlerini kullanarak komitenin karar alma sürecini gerçek zamanlı olarak taklit edecek bir model oluşturmuş durumda. Bu model, gelecek hakkında şunları söylüyor: “NBER'in önümüzdeki yıl ABD'de resesyonun 2023'ün kapanış aylarında başladığını ilan etme ihtimali çok yüksek.”

Kısacası, Amerika’nın resesyona karar verenler için en önemli göstergelere ve çoğu analistin nereye doğru gittiğini düşündüğüne bakıldığında, bir gerilemenin zaten ufukta olduğu görülüyor.

Yeni tehditler

Bu değerlendirme çoğunlukla son birkaç hafta içinde yapılan tahminlere dayanıyor ve bu tahminler, ekonomiyi yolundan saptırmakla tehdit eden bazı yeni tehditleri kapsamıyor. Bu tehditleri ise şu şekilde sıralamak mümkün:

Otomobil grevi: Birleşik Otomotiv İşçileri Sendikası, ilk kez aynı anda hedef alınan Amerika'nın Üç Büyük otomotiv firmasına grev çağrısında bulundu. Sendika, Cuma günkü grevi yaklaşık 25.000 işçiyi kapsayacak şekilde genişletti. Sektörün uzun tedarik zincirleri, kesintilerin çok büyük bir etkiye sahip olabileceği anlamına geliyor. 1998'de GM'de 9.200 işçinin 54 günlük grevi, istihdamda 150.000 düşüşe neden olmuştu.

Öğrenci kredisi ödemeleri: Milyonlarca Amerikalı, 3 buçuk yıllık pandemi süresinin sona ermesinin ardından bu ay yeniden öğrenci kredisi faturaları almaya başlayacak. Ödemelerin yeniden başlamasının, dördüncü çeyrekteki yıllık büyümeyi yüzde 0,2-0,3 oranında azaltması bekleniyor.

Petroldeki ani yükseliş: Ham petrol fiyatlarındaki yükseliş, bir gerilemenin yaklaştığını gösteren gerçekten güvenilir göstergelerden bir tanesi olarak öne çıkıyor. Petrol fiyatları yazın en düşük seviyesinden yaklaşık 25 dolar yükselerek varil başına 95 doların üzerine çıkmış durumda

Getiri eğrisi: Eylül ayında yaşanan satış, 10 yıllık Hazine tahvillerinin getirisini 16 yılın en yüksek seviyesi olan yüzde 4,6'ya itti. Uzun vadede yüksek borçlanma maliyetleri hisse senedi piyasalarını zaten düşüşe sürüklüyor. Ayrıca bunun konut toparlanmasını riske atabileceği ve şirketleri yatırım yapmaktan caydırabileceği de öngörülüyor.

Küresel çöküş: Dünyanın geri kalanının ABD'yi aşağı çekmesi de bir diğer tciddi ehdit olarak kabul ediliyor. İkinci büyük ekonomi olan Çin, emlak krizine saplanmış durumda. Euro Bölgesi'nde krediler, devlet borcu krizinin en düşük noktasından daha hızlı daralıyor ve bu da zaten durgun olan büyümenin daha da düşeceğine dair bir işaret anlamına geliyor.

Hükümetin kapatılması: Hükümeti açık tutmaya yönelik 45 günlük bir anlaşma, Ekim ayından Kasım ayına kadar bir riski tetikledi. Bu, dördüncü çeyrekteki GSYİH rakamlarına daha fazla zarar verebilecek bir nokta olarak önemli kabul ediliyor. Bloomberg Economics, her hafta kapanmanın yıllık GSYİH büyümesinden yaklaşık yüzde 0,2 puan aldığını ve bunun tamamı olmasa da çoğunun hükümet yeniden açıldığında telafi edildiğini tahmin ediyor.

Beyonce ancak bu kadarını yapabilir…

Yumuşak iniş argümanının temelinde hanehalkı harcamalarının gücü yer alıyor. Ne yazık ki tarih, bunun bir resesyonun yakın olup olmadığına dair iyi bir rehber olmadığını gösteriyor çünkü tipik olarak ABD'li tüketici, son ana kadar satın almaya devam ediyor.

Dahası, Amerikalıların teşvik kontrolleri ve karantinalar sayesinde salgında biriktirdiği ekstra tasarruflar da tükeniyor. Ne kadar hızlı olduğu konusunda bir tartışma olsa da San Francisco Fed, Eylül ayı sonuna kadar hepsinin biteceğini hesaplamış durumda. Bloomberg hesaplamaları, nüfusun en yoksul yüzde 80'inin elinde artık Kovid öncesine göre daha az nakit bulunduğunu gösteriyor.

Geçen yaz Amerikalıların hit eğlence dalgasına para harcadıkları görülmüştü. Barbie ve Oppenheimer filmleri ve Beyonce ile Taylor Swift'in kapalı gişe konser turları, üçüncü çeyrek GSYİH'sına 8,5 milyar dolarlık kayda değer bir katkı sağladı. Bu 'son bir kutlama' gibi görünüyor. Tasarrufların tükenmesi ve konserlerin sona ermesiyle, güçlü tüketim etkenlerinin yerini boş bir alanın alması bekleniyor.

Ayrıca, kredi kartı temerrüt oranları, özellikle genç Amerikalılar arasında artış gösteriyor ve taşıt kredisi piyasasının bazı kısımları da kötüye gidiyor.

Kredi sıkışması daha yeni başlıyor

Gerilemeyi öngörme konusunda iyi bir geçmişe sahip olan göstergelerden biri de, Fed'in SLOOS olarak bilinen, bankalardaki kıdemli kredi yetkililerine yönelik yaptığı anket olarak öne çıkıyor.

Son veriler, büyük ve orta ölçekli bankaların yaklaşık yarısının ticari ve endüstriyel krediler için daha katı kriterler uyguladığını gösteriyor. Bu, pandemi dönemi dışında 2008 mali krizinden bu yana en yüksek paya karşılık geliyor. Etkinin bu yılın dördüncü çeyreğinde hissedilmesi bekleniyor ve işletmelerin bu kadar kolay borçlanamaması, genellikle daha zayıf yatırımlara ve işe alımlara yol açıyor.

Ters argümanlar

Tabii ki iyimserler de bazı güçlü deliller sıralıyor.

Açık pozisyonlar: Sert inişe ilişkin argümanın önemli bir kısmı, iş gücü piyasasının aşırı ısındığı ve bunun soğumasının işsizliğin artmasını gerektireceği görüşüne dayanıyor. Ama belki daha az acı verici bir yol da olabilir. Fed yetkilisi Chris Waller ve personel ekonomisti Andrew Figura'nın 2022 yazında öne sürdüğü argüman da buna işaret ediyor: “İşsizlik düşük kalsa bile boş pozisyonlardaki düşüş, ücret artışlarındaki baskıyı azaltabilir.” Şu ana kadarki veriler ise onların argümanlarıyla aynı doğrultuda gidiyor.

Verimlilik: 1990’lı yılların sonlarında, bilişim teknolojisi devriminin sonucu olan hızlı üretkenlik artışları, Fed'in çok fazla frene basmasına gerek kalmadan ekonominin daha iyi performans göstermesine olanak sağlamıştı. 2023'e gelindiğinde ise salgının yol açtığı yaratıcı yıkımın yanı sıra yapay zeka ve diğer yeni teknolojilerdeki potansiyel, üretkenlikte yeni bir artış anlamına gelebilir ve bu da büyümeyi zedelemeden enflasyonu kontrol altında tutmayı sağlayabilir.

Bidenomi: Başkan Joe Biden'ın sanayi politikasını benimsemesi ve elektrikli araç ve yarı iletken endüstrilerine sübvansiyonlar dağıtması, serbest piyasa köktencileri arasında ona herhangi bir arkadaş kazandırmadı. Ancak bu, ekonominin büyümesini sürdürebilecek başka bir faktör olan daha yüksek işletme yatırımlarını tetikledi.

Hayal kırıklıkları: Beklenen şoklardan bazıları kadranı hareket ettiremeyecek kadar küçük olabilir. Otomobil grevi hızlı bir şekilde sona ererse, hükümet açık kalırsa ve öğrenci kredisi geri ödemeleri tahminlerin alt sınırındaysa, dördüncü çeyrek GSYH'sindeki düşüş bir dönüm noktasına dönüşebilir. Durgunluk çağrısı tüm bu şoklara bağlı olmasa da, gerçekten de bu gelişmelerin hiçbirinin gerçekleşmemesi resesyon şansını azaltabilir.

Gurur düşüşün öncü göstergesidir

İktisatçılar için son birkaç yıl tevazu konusunda bir ders oldu. Pandemi ve Ukrayna savaşından kaynaklanan sismik şoklarla karşı karşıya kalan, iyi zamanlarda iyi işleyen tahmin modelleri hedefi tamamen ıskaladı.

Bütün bunlar dikkatli olmak için iyi nedenler sağlıyor. Yumuşak iniş hala mümkün. Yine de en olası sonuç bu mu? ABD, Fed’in faiz oranı artırımları, otomobil grevleri, öğrenci kredisi geri ödemeleri, yüksek petrol fiyatları ve küresel yavaşlamanın birleşik etkisiyle karşı karşıya olduğu zorlu bir döneme giriyor.

Deutsche Bank: Resesyonun 4 temel tetikleyicisi de kırmızı alarm veriyor

David Rosenberg: Resesyon öncesi en önemli sınav petrol fiyatları

Navlundaki düşüşler resesyon göstergesi

ABD sanayi hisselerindeki düşüş resesyon belirtisi mi?

Piyasalarda resesyon endişesi artıyor

Ed Yardeni: Resesyon olasılığı yükseliyor

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.