ABD ekonomisi resesyonsuz toparlanamaz

BORSAGUNDEM.COM -DIŞ HABERLER SERVİSİ

ABD Merkez Bankası (FED) politika faiz oranlarını sabit tutmanın enflasyonu düşürmek için yeterli olup olmadığını araştırıyor. Maryland Üniversitesi’nde emeritus işletme profesörü unvanına sahip ünlü ekonomist Peter Morici MarketWatch’taki yazısında bunun ‘tek boynuzlu at avuna çıkmak’ kadar anlamsız olduğunu söyledi.

Morici tarih boyunca yumuşak inişlerin çok nadir bir şekilde gerçekleştiğini ve bu ihtimalin sadece iyimser bakan kişilerin gözünde mümkün olabileceğini söyledi. Ünlü ekonomiste göre FED yetkililerinin önümüzdeki aylarda karşılaşacakları zorluklar da bunun nedenini gösteriyor.

Petrol fiyatlarında, mortgage ve kredi kartı faizlerinde görülen yükselişlere rağmen, ön göstergeler, güçlü tüketici harcamalarını işaret ediyor. ABD Başkanı Joe Biden'ın altyapı, yeşil enerji ve yarı iletken tedarik zincirine yaptığı yatırımlar da Amerikan ekonomisinin üçüncü çeyrekte güçlü bir şekilde büyümesine sebep oldu.

Fakat bu ekonomik büyüme ABD ekonomisi için iyi haber anlamına gelmiyor. Borsagundem.com’un derlediği bilgilere göre Amerikan ekonomisindeki enflasyon krizi genellikle uçak metaforu üzerinden ifade ediliyor. FED’in dengeli sıkı para politikasıyla herhangi bir resesyonla karşı karşıya kalınmadan enflasyonu indirmesi senaryosuna ‘yumuşak iniş’ tabiri yapılıyor. Ancak Morici’nin yumuşak iniş senaryosunu imkansız olarak görmesiyle, güçlü ekonomik verilerin enflasyonu yükselteceği tahminleri birbiriyle uyuşuyor.

Tasarruflar tükeniyor

Tüm bunların yanında ekonomik toparlanma sürecinin büyük bir bölümünde enflasyon artışları istihdam piyasasındaki ücret artışlarını geride bıraktı. Kovid sübvansiyonlarıyla geçici olarak desteklenen tüketicilerin tasarruflarınsa tükenmekte olduğu öngörülüyor.

Morici’ye göre Amerikalı tüketiciler hâlâ pandemi döneminden biriken tasarruflara sahip. Ancak tasarrufları tükenmeyen kesim çoğunlukla yüksek gelirli hane halklarından oluşuyor. Ekonomiste göre ABD’de en fazla serveti bulunan %50’lik kesimin aşağısında olanlar için bu tasarruflar çoktan tüketildi.

Güncel ABD ekonomisinde birçok tüketici harcamalarını kısmak veya borca girmek zorunda hissediyor. Ancak kredi kartı koşullarının ve bakiyelerinin sıkılaşması, otomobil kredilerinden ikincil mortgage kredilerine kadar bütün kredi koşullarının eskiye göre çok daha zorlu olması tüketicileri zorluyor. Ayrıca ABD yönetiminin öğrenci kredisi ödemelerini yeniden başlatması da hane halkı bütçelerine yıllık 100 milyar dolarlık yeni bir fatura çıkaracak.

Ekonomik toparlanmayı mümkün kılan hizmet sektöründe restoran, konser ve benzeri harcamaların kısılmasını beklemek Morici’ye göre zor değil. Daha az varlıklı olan kesimin bütçesini ayarlaması ise çok daha zor olacak.

Petrol fiyatları enflasyonu tetikleyecek

Küresel petrol fiyatları Suudi Arabistan ve Rusya’nın petrol üretimini azaltmak için OPEC’le birlikte ittifak yapmasıyla yükselişe geçti. Ünlü ekonomiste göre bu ABD’de hem satın alma gücünü aşındırıyor hem ABD ekonomisini frenliyor hem de benzin ve ısınma harcamalarını yükseltiyor. Dolayısıyla ulaşım, inşaat, ev ürünleri ve bunun gibi birçok sektördeki maliyetler artıyor.

Morici’ye göre, ağustos ve eylül aylarından bu yana tüketici fiyatlarındaki artış, çoğunlukla yüksek benzin fiyatlarını yansıttı. Ancak diğer sektörlerdeki yüksek maliyetlerin zincirleme etkilerinin çoğu henüz görülmedi. Gazze'deki savaş nedeniyle petrol fiyatları varil başına 100 dolara ulaşırsa, ünlü ekonomiste göre birkaç ay içinde ABD TÜFE'sine yüzde bir puan eklenebilir.

Bu yılın ilk yarısında, çamaşır deterjanı, şişelenmiş ürünler ve diğer plastik ambalajlar, taze ürünler, et ve diğer yiyecekler gibi günlük ürünler üreten birçok işletme için maliyetler düşük tutuldu. Kâr marjları ve hisse senedi fiyatları, düşen ham madde fiyatları ve tedarik zincirlerinin Kovid sonrası toparlanması sayesinde yükseldi.

Şimdiyse CEO'lar sadece artan petrol fiyatlarıyla değil, aynı zamanda emtia arzının sıkılaşması, düşük lojistik maliyetleri döneminin sona ermesi ve daha düşük kârlar gibi diğer önemli sorunlarla karşı karşıya. Kâr marjlarını korumak ve şirketlerinin hisse senedi fiyatını desteklemek için şirketlerin fiyatlandırma güçlerini kullanmaları ya da en azından ABD ekonomisi yavaşlarken veya resesyona girerken fiyatların çok fazla düşmesini önlemeleri gerekiyor.

Ekonomistler, ABD'de resesyon tahminlerini geri çevirdiler ve eğer bir resesyon varsa, bunun ılımlı olması gerektiğine inanıyorlar. Anketler, GSYİH büyümesinin bu yılın dördüncü çeyreğinde ve 2024'ün ilk yarısında %1'in altına düşeceğini, ancak negatife gitmemesi gerektiğini gösteriyor.

İşgücü piyasası çok sıcak olmayabilir, ancak ekonomi yavaşlasa bile, açık pozisyonların ülkedeki işsizlere oranı 1,5 seviyesinde yüksek kalmaya devam ediyor. Bu rakam, hizmet faaliyetlerindeki ücret baskılarını durdurmak ve enflasyonu %2'ye düşürmeye yardımcı olmak için gereken 1,0 altı hedef oranının üzerindedir.

İstihdam ücretleri artıyor

ABD’de Noel alışveriş sezonu için şimdiden personel alımı yapan Amazon.com, depo ve diğer sipariş kanallarında istihdam edilecek 250 bin kişiyi işe alıyor. Dev şirket ortalama saatlik ücretini ise 20,50 dolara çıkardı. Morici’ye göre, bu ücretler e-ticaret ve perakende sektöründen restoran ve kuru temizlemeye gibi hizmet sektörünün diğer alanlarına kadar ciddi bir zincirleme etki yaratacak.

Morici tüm bu göstergelerin yavaşlayan bir ABD ekonomisine ve artan enflasyonist baskılara işaret ettiğini söyledi. Dolayısıyla FED’in enflasyonist baskıları dengelemek için Amerikan ekonomisini ciddi bir resesyona sokması gerekiyor. Aksi takdirde ünlü ekonomiste göre FED hedef %2’lik enflasyon oranına ulaşamayacak.

Yumuşak iniş örnekleri gerçekçi değil

II. Dünya Savaşı'ndan bu yana, ABD ekonomisi enflasyonla birçok kez mücadele etti. FED sadece bir kez, 1994'te yumuşak bir iniş gerçekleştirebildi. Ancak söz konusu tarihte görülen en yüksek enflasyon bile bugünün standartlarına göre önemli seviyede değildi.

Şubat 1994'te, o zamanki FED Başkanı Alan Greenspan faiz oranlarını yükseltmeye başladı ve nihayetinde çekirdek TÜFE enflasyonunu %2,9'dan %2,1'e yönlendirdi. Çekirdek enflasyonun Mart 2022'de %6,5 ile zirve yaptığı ve hâlâ %4,1'de seyrettiği günümüz ABD enflasyonuyla sadece %0,8'lik bir düşüşün kaydedildiği 1994’teki enflasyon arasında ciddi bir ölçek farkı bulunuyor.

IMF, 1970'lerin petrol şoklarından bu yana 56 ülkede 100'den fazla enflasyon krizini inceledi ve bu vakaların sadece %60'ında enflasyonun beş yıl içinde düştüğünü tespit etti. Morici’ye göre, %2 enflasyona ulaşmak için FED Başkanı Jerome Powell'ın ayağını frende tutması ve muhtemelen ABD ekonomisinin sert bir iniş dalış yapmasına izin vermesi gerekecek.

ABD'de özel sektör istihdamı beklentileri karşılamadı

Borsalardaki düzeltme yeni bir ayı piyasasını tetiklemiş olabilir

Piyasalar FED toplantısından ne bekliyor?

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.