2020’de borsalar nasıl yükselebildi?

BORSAGUNDEM.COM - DIŞ HABERLER SERVİSİ

Dünya 2020 yılını korona virüs pençesinde geçirdi. Milyonlarca insan kesin bir tedavisi bulunmayan Kovid-19 hastalığına yakalanırken ülkeler karantina uygulamaları ve sert önlemlerle hastalığın yayılmasını engellemeye çalıştı. İşyerlerinin kapalı kaldığı bu süreçte ekonomi büyük bir yara alırken yılın büyük bir döneminde ise borsalarda yükseliş hakimdi. Bloomberg yazarı Robert Burgess borsalardaki bu yükselişin asıl nedenini açıklıyor. İşte Burgess’in o yazısı:

2020’nin finansal piyasalarına bakıldığında en çok sorulan soru “Neden?” sorusuydu. Küresel pandemi 1,7 milyon insanın ölümüne neden olurken ve ekonomi Büyük Buhran’dan bu yana en kötü krizini geçirirken neden hisse senetleri piyasası tarihi bir geri dönüş yakalayarak yeni rekorlara ulaştı ve gerçeklikten tamamen koptu? Ayrıca bu soru sadece hisse senetleriyle de ilgili değildi. Çürük tahvillerden Bitcoin’e kadar her türlü risk taşıyan varlık destansı ralliler gerçekleştirdi.

Herkesin borsaların performansına ilişkin bir açıklaması var. Akılcı açıklamalardan (borsaların geleceğe yatırım yaptığı ve yatırımcıların Kovid-19’un yok edilmesinden sonra yükselen ekonomiyi tahmin etmesi) alaycı yorumlara (sadece dipten alım yapılıyor) kadar geniş bir perspektifte yorum yapılıyor. Borsaların neler olduğunu değil neler olacağını değerlendirmesi fikri doğru ve son yıllarda borsanın geri çekildiği dönemlerde satın alımlar son derece kârlı oldu. Yine de bu durum ne MSCI’ın Tüm Ülkeler Dünya Endeksi’ndeki %66’lık hayret verici yükselişini, ne çürük tahvillerdeki rekor seviyede düşük verimleri, ne Bitcoin’deki beş katlık yükselişi ne de diğer anlaşılması zor görünen piyasa hareketlerini tamamen açıklıyor.

Cevapsa tek bir sayıya çevrildiğinde çok daha kolay anlaşılıyor: 14 trilyon dolar. Bu miktar ABD, Euro Bölgesi, Japonya ve diğer sekiz gelişmiş ülkenin bu yıl arttırdıkları toplam para arzı. Yükseliş açısından bakıldığında, Bloomberg'in derlediği verilere göre, 94, 8 trilyon doları aşan artış 2003 yılından bu yana tüm yükselişleri geçiyor 2017 yılındaki 8,38 trilyon dolarlık yükselişi fazlasıyla arkada bırakıyor.

Piyasaların performansının arkasında ne olduğunu bilmek hikayenin sadece bir parçasıdır; bu mekaniği anlamak da ayrıca önemlidir. Başlangıç için bakılması gereken yer tahvil ve diğer varlıkları daha önce hiç görülmemiş bir ölçekte satın alarak doğrudan finans piyasalarına enjekte etmek için ihtiyaç duydukları parayı basmada etkili olan merkez bankaları. Bloomberg verilerine göre, 30 Kasım itibariyle ABD Merkez Bankası, Avrupa Merkez Bankası, Japonya Merkez Bankası ve İngiltere Merkez Bankası'nın toplam bilanço varlıkları, 2019 sonundaki seviyenden yaklaşık %36’lık bir artışla, 2008'e kadar ülkelerin toplam gayri safi yurtiçi hasılasının %54,3'ünü oluşturacak seviyeye ulaştı. FED tek başına sabit getirili varlık alımlarıyla finansal piyasalara ayda en az 120 milyar dolar pompalıyor.

Barclays Küresel Endeksi verilerine göre merkez bankalarının satın alımları bu yıl küresel tahvil getirilerinin bastırılarak ortalama %1'in altına düşmesine yardımcı oldu. Sadece bu sebeple olmasa da sıfırın altında verim sağlayan tahvil miktarı 18 trilyon doların üzerinde arttı ve finansal krizden bu yana tasarruf tarafındaki devam eden baskıyı arttırdı.

Tabii ki mevzuat önlemleri ya da diğer sebepler hariç hiç kimse karşılığında hiçbir şey almayacakları üstelik negatif oranlı tahvilleri almak istemez. Sonuç olarak da başta şirketlerin ve yatırım notu altındaki kredi notuna sahip diğerlerinin borç yükümlülükleri için bir getiri mücadelesi oluştu. Artan talep, bu şirketler tarafından çıkarılan tahvillerin getirilerini dünya çapında ortalama %4,59'luk rekor bir seviyeye düşmesine yol açtı. Gana, Senegal ve Beyaz Rusya gibi sınır ülkeleri olarak bilinen ülkeler bile bundan yararlanıyor.

Birçokları bu düşük verimleri temerrüt riski daha yüksek borçlulara kredi vermenin karşılığının çok fazla bir bedel sunmadığının farkında. Sonuç olarak bu fonlara boşu boşuna “çürük tahvil” denmiyor. İşte bu yüzden bu yıl yatırımcılara gelen paranın büyük bir kısmı borsaya girdi ve hisse senetlerinin küresel değerini ilk kez 100 trilyon doların üzerine çıkardı ve MSCI Tüm Ülkeler Dünya Endeksi'nin bir üyesinin ortalama hisse senedi fiyatı 31 kat kazanç elde etti.

Hükümetler ve merkez bankaları tarafından piyasaya salınan tüm para, para birimlerinin gerçek değeri hakkında bazı zor soruları da gündeme getirdi. Döviz rejimlerinin para basımı yüzünden çökmenin eşiğinde olduğuna inanan az sayıda insan yok. Sadece bu yıl değil, on yıl önceki mali krizden bu yana uzun bir süredir böyle bir tartışma devam ediyor. Söz konusu durum Bitcoin ve diğer kripto para birimlerindeki çarpıcı rallinin yanı sıra altındaki yükselişi de açıklıyor.

Birçok hükümet pandemiye sosyal refah açısından verdiği cevap nedeniyle eleştiriyi hak ederken ekonomiyi desteklemek için merkez bankalarıyla birlikte aldıkları hızlı önlemler finansal piyasalara merkez bankasının bitmeyen desteği ve genişleyen servet eşitsizliği kalıcı “ahlaki tehlikeleri” beraberinde getirse de övgüyü hak ediyor. Belki de ekonomiyi pandemiden korumak için çok fazla (ya da çok az) miktarda paranın salındığı tüm zamanların en büyük balonunu ve kontrol edilemez enflasyonu besleyen bir yıl ya da nesil geçireceğiz. Ancak hiçbir şey yapılmaması durumundaki alternatifi bir düşünün.

Borsa İstanbul nereye koşuyor?

Bitcoin 2021'de düzeltme hareketi yapabilir

Borsaları 2021’de yükseltecek en önemli gösterge

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.