2008 Krizi’ni kâhininden küresel emlak balonu uyarısı

BORSAGUNDEM.COM – DIŞ HABERLER SERVİSİ

ABD’deki mortgage krizinin küresel finans sitemini yok etmekle tehdit etmesinin üzerinden 10 yıldan fazla bir süre geçti. Ancak 2008 Küresel Finans Krizi’ni gerçekleşmeden öngörebilen birkaç yatırımcıdan birisi gayrimenkul piyasasında yeni bir felaketin belirtilerini gösterdiğini söylüyor.

Yatırım araştırmaları firması DeltaTerra Capital’ın CEO’su Dave Burt müşterilerinin iklim kriziyle ilişkili risklerini yönetmeye odaklanıyor. Burt aynı zamanda 2007 yılında konut piyasasının bir çöküşün eşiğinde olduğunu görebilen az sayıda yatırımcıdan biriydi.

Borsagundem.com’un derlediği bilgilere göre, Burt aynı zamanda Michael Lewis’in 2008 Krizi’yle ilgili yazdığı popüler kitabı “Büyük Açık”ın da baş karakterlerinden biriydi. CEO mortgage piyasasındaki çöküşü önceden tahmin ederek adeta tüm Amerikan ekonomisine karşı açışa satış pozisyonuna geçmiş, krizin patlamasıyla birlikte de milyarlarca dolar kazanmıştı.

Ünlü borsa uzmanı şimdiyse göz ardı edilen iklim değişikliği riskiyle birlikte tarihin tekerrür edeceğini öngörüyor.

Burt CNBC’deki açıklamasında, “Her zaman bu tür büyük sistemik sorunlara dikkat ediyorum ve bunun birkaç nedeni var" dedi.

Borsa uzmanı, “Profesyonel olarak bir şey yanlış fiyatlandırılıyorsa bir yatırımcının yapması gereken şey bir varlık aşırı ucuzsa onu müşteriniz için satın alma veya bir şey aşırı pahalıysa onu müşteriniz için satma yoluyla değer elde etmektir. Ben de kariyerimin büyük bir çoğunluğunda yatırımcılığı meslek olarak yapıyorum” dedi.

Burt, “Kişisel bakış açıma göre ki bu kısmen profesyonel bakış açıma dayanmaktadır, bir şeyler yanlış gittiğinde bunun ekonomiler, toplum ve en savunmasız olanlarımız üzerinde ne kadar etkili olabileceğini gördüm. Bu noktada ABD’de 2008’den 2012’ye kadar çok fazla insanın acı çektiği küresel finans krizi sonrası dönemi gerçek anlamda irdeliyorum” dedi.

Ünlü CEO DeltaTerra Capital araştırmasına göre ABD’deki evlerin %20’sinin sel riski nedeniyle yanlış fiyatlandırma sorununa ciddi anlamda maruz kaldığı öne sürüyor. Küresel ısınma risklerinin gerçekleşmesi durumunda Burt’e göre Küresel Finans Krizi sırasında görülen olağanüstü bir düzeltme dönemine girilebileceği konusunda uyardı.

Burt, “Bu yeniden fiyatlandırma sorununu, Küresel Finans Krizi’nin toplamının belki de dörtte biri olarak düşünüyoruz, ancak elbette maruz kalan topluluklar içinde çok, çok acı verici bir süreç olacak” dedi.

Borsa uzmanının yorumları ABD’deki konut piyasasının yüksek mortgage faiz oranları nedeniyle temel bir değişim geçirdiği bir dönemde geldi. Zira ABD Merkez Bankası (FED) son bir yıldır aşırı yükselen enflasyonu kontrol altına alabilmek için agresif bir biçimde faiz artırıyor.

Burt şimdiden konutların sigorta maliyetlerinde bazı çatlaklar ortaya çıkmaya başladığını söyledi. Florida'yı vuran Ian Kasırgası sonrasındaki toparlanmayı yakından izlediğini belirten CEO, özellikle de bu kasırga sonrasında ev sahipleri için bir sel sigortası kâbusu yaşandığını belirtiyor.

Ünlü CEO, “Söz konusu tablo bu yıl büyük bir sigorta anlaşmazlığa dönüşecek mi? Sanmıyorum. Ancak, ev satışları ve ev stokları ile ilgili en yüksek frekanslı temel verilerin gözlemlenmesi, kasırgaya maruz kalan mülkler için işlerin kesinlikle ters gittiğini göstermektedir" dedi.

ABD konut piyasası aşırı mı değerlendi?

Çoğu yatırımcı iklim risklerinin portföyleri üzerindeki etkisine şüpheyle yaklaşırken, yakın tarihli bir çalışma, ABD konut piyasasının fiyatlandırılmamış sel riskleri nedeniyle yaklaşık 200 milyar dolar aşırı değerlenebileceği konusunda uyardı.

Analiz, şubat ayının ortalarında Nature Climate Change dergisinde yayınlandı. Çevre Savunma Fonu, First Street Vakfı ve FED araştırmacıları tarafından oluşturulan çalışma, diğer risklerin yanı sıra, önümüzdeki otuz yıl boyunca ABD genelinde sel risklerinin mülk değerleri üzerindeki değişikliklerini modelledi. Araştırma sonuçları düşük gelirli hane halklarının konut değeri devalüasyonuna karşı özellikle savunmasız olduğu konusunda uyardı.

First Street Vakfı İklim Değişikliği Etkileri Başkanı Jeremy Porter konuyla ilgili verdiği demeçte, “Bu sorunun bizim bakış açımızdan önemli olmasının en büyük nedeni, iklim riskinin konut piyasasında fiyatlandırılmamasıdır” açıklamasında bulundu.

Porter, "Şu anki maliyetler veya evlerin değerlemeleri, bu reel sel riskinin gerçekleşmesini ve ABD genelinde mülklere bağlı muazzam miktarda aşırı değerlemeye sahip olduğumuzu hesaba katmıyor" dedi.

Porter, insanların gayrimenkul satın alırken yeterli iklim değişikliği riski bilgisinden yoksun kalmaya devam etmesi halinde, hane halklarının bir gecede mülk değerlerinin önemli bir bölümünü kaybetme tehlikesiyle karşı karşıya olduğu konusunda uyardı.

Araştırma başkanı, “Bir kritik eşiğe geldiğimiz söylemek o kadar da abartılı değil. Bu bölge bölge yaşanacak bir sorun olabilir. Emlak piyasasının ülke genelinde karşı karşıya kaldığı bir kritik eşik olabilir. Ancak önünde sonunda patlayan bir tür balonun olacağı yerel veya ulusal bir kritik eğişe çarpacağımızı göreceğiz" dedi.

Çalışmaya göre yaklaşık 15 milyon ABD gayrimenkulü yıllık %1’lik sel olasılığı ile karşı karşıya. Konut mülklerinde beklenen yıllık zararında 32 milyar doları aşması öngörülüyor.

Ayrıca, derinleşen iklim krizinin ortasında sellerin daha sık ve şiddetli hale gelmesi, sele maruz kalan ABD mülklerinin sayısını %11 oranında arttırıyor ve araştırmada 2050 yılına kadar ortalama yıllık kayıpların en az %26 oranında artabileceği uyarısı yapılıyor.

Burt konuyla ilgili açıklamasında, “Bir ev satın aldığınızda, en önemli hususlardan biri, o evi korumanın maliyetidir ve bana kalırsa önemli kararlar buna dayanarak alınmaktadır. İnsanlar nihayetinde iklimle ilgili bu maliyetlerin neye benzeyeceği hakkında doyurucu bilgi sahibi olana kadar, her gün yeni sorunlar yaratıyoruz. Bence meselenin özü bu” dedi.

Çalışmanın bulgularını açıklayan Çevre Savunma Fonu'ndan Jesse Gourevitch aşırı değerlemenin düşük gelirli mülk sahipleri arasında daha yaygın olduğunu söyledi. Gourevitch "fiyat deflasyonu meydana gelirse, bunun ABD'deki servet eşitsizliği makasını genişletme ve eşitsizliği şiddetlendirme potansiyeline sahip olduğunu" da sözlerine ekledi.

Gourevitch, gayrimenkul devalüasyonunun yerel yönetim vergi gelirleri üzerindeki potansiyel olarak zararlı etkiler olabileceğini de bir diğer önemli risk olarak tanımladı. Zira yerel yönetimlerin toplam geliri genellikle büyük ölçüde emlak vergisi gelirlerine dayanıyor. Gourevitch, "Bunun iklim değişikliğine maruz kalanların fiziksel bir varlığa bağlı olmasa dahi gelir akışlarının istikrarı konusunda risk altında olacağını düşünüyorum" dedi.

Küresel çapta insani kriz geliyor!

Burt, ABD konut piyasasıyla ilişkili iklim risklerinin dünya çapındaki da büyük bir sorun oluşturduğunu vurguladı.

Ünlü CEO, “Bence bu konular hakkında küresel olarak düşünmeye başladığınızda, iklim riskine gerçek anlamda en çok maruz kalan ülkelerin de çoğu zaman en yoksul ülkeler olduklarını düşünmeye başlıyorsunuz” dedi.

Burt, “Küresel mercekten bakma başladığınızda bu daha çok insani bir krizdir” uyarısında bulundu.

Dünyanın en büyük reasürans şirketi Munich Re, iklim krizinin ABD'deki Ian Kasırgası ve Pakistan'daki kıyamet seli gibi daha aşırı hava olaylarına yol açmasıyla 2022'de karşılaşılan ciddi ekonomik kayıplar gözlemledi.

Geçen yıl yaklaşık 270 milyar dolara mal olan bu kayıpların 120 milyar dolarlık kısmının sigorta kapsamında olduğu tahmin ediliyor. Sigortalı zararın toplam miktarı da son yıllardaki aşırı zarar eğilimini takip ediyor.

Munich Re Baş İklim ve Jeoloji Bilim İnsanı Ernst Rauch, “Günün sonunda bu artan kayıpları birinin ödemesi gerekiyor. Sigortalı olsun ya da olmasın bu kayıplar ekonomideki yükün artması anlamına gelir” dedi.

Rauch, özellikle endişe duyulan bir alanın, ani seller olduğunu söyledi. Bu doğal felaket türü yağmurun aşırı hızla düşmesi ve aşağıdaki zeminin suyu yeterince hızlı tahliye edememesi sonucu oluşur.

2021'de Almanya'da görülen aşırı yağışlar nehirlerin taşmasına, Almanya’nın batısı, Belçika, Avusturya ve Hollanda, İsviçre ve Lüksemburg'un bazı bölgelerindeki kasabaların tahrip edilmesine neden olmuştu.

Rauch "Bu tür aşırı yerel ve bölgesel yağış olayları birçok bölgede artıyor ve hafife alınıyorlar. Bu Almanya için de veya dünyanın diğer başka bir bölgesindeki tipik bir ev sahibi için de aynı" dedi.

Morgan Stanley: Olası gayrimenkul krizi 2008’i mumla aratacak

Leon Cooperman: Emlak piyasası resesyon alarmı veriyor

Davos'ta WEF açılışı öncesi iklim krizi protestosu

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.