Turgay Tanes: Kimse vatanı satmıyor

3 / 5

---

BİZ ZAMAN ZAMAN KONUTLARA GİRİYORUZ ASIL PORTFÖYÜMÜZ OFİS, AVM, TURİZM TESİSLERİ

- İş GYO’nun projeleri hangi gelir grubuna hitap ediyor? Tamamlanan projelerin satış süresi ile ilgili ortalama süre var mı? En çok hangi projeler ilgi görüyor; konut mu, iş yeri mi?

Turgay Tanes: Şimdi biz ağırlıklı olarak konut yapan bir firma değiliz ve tercihimiz de değil. Ağırlıklı ofis, AVM ve turizm tesislerini portföyümüze sokuyoruz ama arazilerdeki karma proje kullanım imar hakları nedeniyle zaman zaman konutlara giriyoruz. Mesela 2004-2005 yıllarında Kanyon’un karma projesinin içerisindeki konutları da biz yaptık ve Eczacıbaşı ile birlikte sattık. Daha sonra Tuzla tarafında bir proje yaptık. Sonra İzmir’e açıldık. İzmir’de de çok butik 176 tane konut ve home ofisten oluşan projeye başladık. Halen devam ediyor. Aslında belli bir tercihimiz yok. Elimizdeki arsa fizibılsa ve içinde karma kullanım gerektiriyorsa konut yapıyoruz. Tek konut, tek ofis yapalım diye bir şeyimiz yok. Önemli olan fizibıl olması. Nitekim belki az sayıda proje yaptık ama yaptığımız projelerden hem prim hem oturum anlamında herkes mutlu.

Hangi gelir gruplarına hitap ediyorsanız derseniz ben bunu İş GYO özelinde söylemeyeyim. Maalesef bizim sektörümüzde şöyle bir vaka var. Bir konutun veya bir gayrimenkulün arsa maliyeti yüzde 50’lere dayandı. Hatta yer yer daha yukarıda. Şimdi bu maliyetlerle orta gelir grubunun alt segmentine, orta segmentine uygun konut yapabilmek imkansız hale geliyor. Alt gelir grubunun konut ihtiyacını kısmen TOKİ karşılıyor 600 bin konut yaparak. Ama Türkiye’deki oyuncular, tam da genişleyen orta gelir grubunun orta ve alt kesimine rahatça alabilecekleri, konut yapması mümkün değil. Bu bazen yanlış anlaşılıyor. Proje yapan firmaların kar hırsı, yükseğe yönelmesi gibi zannediliyor. Hayır. Mesela bizim Tuzla’daki bitmiş olan projemiz aslında orta ve orta üst gelir grubuna yönelikti ve makul fiyatlarla başlamıştı metrekaresi 2500 TL gibi. Ama teslimden bir sene geçmeden metrekare fiyatları ikinci elde 4500 TL’ye çıktı. Tabi ki bunu alanlar iyi prim yaptı. Ama ondan sonra edindiğimiz arsalarda, mümkün değil bu rakamları inşaat ve arsa maliyetlerine ulaşamıyoruz.

Bakın Türkiye’de 10-12 yıldır bir akım var. Ciddi şekilde konut yetersizliğine çözüm bulundu ve firmalarda çabuk adapte oldu. Ama ikinci aşama farklı olmalı. Kamu artık TOKİ eliyle anormal keskin rekabet yaratan ihalelerle arsaları pazarlayarak (hasılat paylaşımıyla) maliyetleri yüksek konut yaptırmaktan vazgeçmeli. Buradan elde ettiği gelirleri sarfı nazar etmeli. Orta gelir grubundaki insanların hala çok büyük iştahı var. Evlerindeki o standart dışı durumdan memnun değiller ve bu insanlar ev sahibi olabilir. Bu insanların ev sahibi olabilmeleri için de TOKİ yeterli değil. TOKİ daha alt gelir gruplarına yapıyor ve buna yetişmesi mümkün değil. Benim naçizane düşüncem artık kamunun arsa arzını TOKİ aracılığıyla hasılat paylaşımı yapmak yerine, bir regülatör bir piyasa düzenleyicisi gibi firmalara, özel sektöre vermesi. Hatta özel sektöre taban fiyat koyarak, şu fiyattan satacaksın diyerek gerekirse görevlendirilmesi. Biz böyle bir şeye hazırız. Yani metrekaresi 2 bin ile 2 bin 500 TL arasında yapacaksınız, bu koşulla bu arsayı sana tahsis ediyorum diye belli bir bedelle veyahut ta işin bitiminde elde ettiğin gelire göre kamuya gerekli payı vermek koşuluyla. Ama bu insanlar orta gelir grubu ve hiç ev sahibi olmamışlara öncelik vermek koşuluyla gibi daha agresif tutum alması lazım.

-Gayrimenkulde değer artışlarının vergilendirilmesini nasıl değerlendiriyorsunuz?

Turgay Tanes: Kamunun aslında gayrimenkul sektöründe vergi ve vergi benzeri farklı adlar altında anormal bir tahsilatı var. Tamam arsa artışından alabilirsiniz. Çünkü arsa sahipliği, ciddi olarak gayrimenkul geliştirmekten daha karlı olmuş durumda. Onun içinde arsa sahipleri ağızlarını, metrekaresi en az bin dolardan aşağı açmıyor. Ama artık vatandaşın başını sokacağı evin üzerinden daha fazla vergi alınmamalı.