Manukyan’dan altın-dolar bombası yeni kriz uyarısı

3 / 10

---

YUAN DEPREMİ… ÇİN’DE YİNE SERT HAREKETLER GÖRÜLEBİLİR Mİ?

Çin tarafında şunun anlaşılması lazım ki, geçtiğimiz günlerde bunun anlaşılmadığını düşünüyorum. Asya krizi dendiği zaman Çin’deki problem ve Çin’in yapısına baktığımız zaman Çin’de bir Asya krizi olması mümkün değil. Çin’de bir bankacılık krizi veya hızla yayılacak bir finansal kriz yaratamazsınız şu andaki görüntüsüyle. Oradaki problem şu; Çin’de 10 yıldır ya da daha uzun süren kredi bazlı bir büyüme modeli var. Bu yüzden nasıl ki kaldıraçlı piyasada kar ettiğiniz zaman çok kar ediyorsunuz, zarar ettiğiniz zaman zarar ediyorsunuz; kaldıraçtan dolayı kredi de böyledir. Hızlı büyürsünüz ama bir noktadan sonra o borcun aşırılığı sizin yavaşlatır ya da finansal durumunuzu da katlayarak kötüleştirir. Ne zaman ki sistem içinde aşırı kredi olur, o zaman bu krediyi verenler a, b, c sektörü olarak bakmaksızın, “Burada bir borç problemi var a borcunu ödeyebilir ama ben b’ye de kredi açmayayım” noktasına gidebilirler.

Bu yüzden Çin’de önümüzdeki dönem yine böyle sert hareketler göreceğiz. Borsada ki hareketin hiçbir anlamı yok Çin açısından. Global piyasaları etkilemesi açısından yok. Sadece psikolojik etkiler. Orada bir batma söz konusu değil. Ama aşırı kredi Çin’in daha da yavaşlamasını garantiliyor. Çin yüzde 3-4’lere düşmek zorunda. Başka hiçbir yolu yok. Bu olurken bir bankacılık krizi beklemeyin Çin’den. Olmayacak öyle bir şey… Olsa da çok rahat müdahale edebilecek enstrümanları var. Ama nasıl ki Japonya’da bir kriz olmadan 10 yıllardır hatta 1989’dan itibaren alırsak büyüyemeyen deflasyonda olan bir ekonomi var, Çin’in de benzer bir yola gitmesinden ziyade çok uzun süre devamlı olarak volatilitiye artıracak bu tip gelişmelerle yavaş büyümesi söz konusu olacak. O yavaş büyümesi de global sistem açısından bir problem çünkü bizim Çin’den beklediğimiz, global sistemin Çin’den ve Almanya’dan umduğu… Neden bu iki ülkeyi söylüyorum çünkü cari fazla veren ülkeler bunlar. Daha fazla tüketimle büyümek…  Çin’in bu modelde yüzde 3’le re 4’lere doğru bir yavaşlama aynı zamanda işsizlik demek olacak. Kolay kolay hane halkını zenginleştiremeyeceksiniz.  Zaten kredi miktarı çok fazla. Bu yüzden Çin’in dünyayı etkilemesi o kalemden gelecek. Çin’de şöyle bir Amerikalı tüketici yok: “Ah artık faiz alamıyorum o zaman ben gidip bu parayı harcayayım”. Çin’deki düşünce ne? “Benim sosyal güvenliğim zaten yok,  faiz de düştü. 100 birimde bir birim faiz alıyordum şimdi 101 birim ya da 110 birim tasarruf etmem lazım ki yine bir birim faiz alayım”. Bu yüzden bunlar tam olarak anlaşılmadığı için piyasada yanlış yerden panik var. Aslında olması gereken konu çok farklı.