Küresel piyasalarda Çin korkusu

2 / 5

---

ŞANGHAY BORSASI’NDAKİ KAYIP 3 TRİLYON DOLARA ULAŞTI

Aslına bakılırsa ABD Başkanı Trump’ın Çin ürünlerine ek gümrük vergisi koymasıyla başlayan ticaret savaşma rağmen Çin’in ihracatında artış yaşandı. Ancak bunun ABD’nin daha da artması muhtemel gümrük tarifelerinden kaçınmak için gümrüklere yapılan ön yüklemeden kaynaklandığı belirtiliyor. Ekim ayında yüzde 11 seviyesinde beklenen ihracat artışı eylülde yüzde 14,5’in de üzerine çıkarak yüzde 15,6 oldu. 

Trump yönetimi 50 milyar dolar değerinde Çin ürününe koyduğu yüzde 25 ek gümrük tarifesinin yanında ağırlıklı olarak tüketim ürünü olan 200 milyar dolar değerinde mala da yüzde 10 gümrük vergisi getirdi. Ayrıca Çin’i 250 milyar dolar değerinde diğer ürünlere de ek vergi getirmekle tehdit ediyor ki bu da Çin’in ABD’ye yaptığı ihracatın neredeyse tümü demek. 

Şiddetlenen ticaret savaşı, üretim cephesinde vites düşürülmesine neden olurken Çin ekonomisinin ABD’ye ihracata aşırı derecede hassas olduğunu savunanların görüşü doğru çıkacağa benziyor. Borsadaki karamsar hava bunun bir göstergesi. Şanghay Borsası endeksinde yılbaşından bu yana yüzde 25’e varan düşüş ekonomi yönetiminde de kaygı yaratıyor. Borsadaki kayıp Paris Borsası’nın toplam piyasa değerine eşit olan toplam 3 trilyon dolara ulaştı. 

Bu nedenle düşük büyüme verisinin açıklanmasından kısa bir süre önce üç üst düzey kamu görevlisi-merkez bankası başkanı, menkul değerler düzenleme kurumu başkanı ve bankacılık sektörü sorumlusu- yatırımcıları sakin olmaya çağırdı. Çin Merkez Bankası Başkanı Yi Gang, borsadaki normal dışı dalgalanmaların ekonomik göstergeleri yansıtmadığını ve ülkenin istikrarlı bir finansal sisteme sahip olduğunu söyledi. 

Ancak Çin ekonomisinin zayıflığı sadece ABD ile ticaret savaşından kaynaklanmıyor. Son 10 yılda pervasız bir şekilde artan banka kredileri ekonominin son zamanlarda savunmasız hale gelmesinin başlıca nedeni... Çin ekonomisi son yıllarda yüksek büyüme hedeflerine bu yoğun kredi enjeksiyonunu kullanarak ulaştı. Fakat kredi büyümesi 2017’den itibaren yavaşlamaya başladı. Bu da Çin ekonomisinin frene basmasının temel nedenlerinden biri oldu. 

Aralarında IMF eski başekonomisti Harvard Üniversitesi ekonomi profesörü Kenneth Rogoff’un da bulunduğu birçok ekonomist, Çin’in kaçınılmaz olarak bir durgunluğa gireceğini ve bunun bir finansal krizle daha da şiddetleneceğini savunuyor. 

Çin’de küresel ekonomiyi de etkileyecek bir resesyonun yaklaştığını savunanlar, ABD-Çin ticaret savaşı, kredi stokundaki aşırı artış ve milli gelirin yüzde 250’sini aşan yüklü borçlanmanın fitili ateşleyebileceğini vurguluyor. Kredi derecelendirme kuruluşu S&P geçen ay yayımladığı raporda Çin’in ‘muazzam kredi riski altında dev bir borç buzdağı’ ile yüzyüze kalabileceğini belirterek yerel hükümetler tarafından finanse edilen altyapı projelerinin bilançolarda gösterilmeyen borç yükünün 5,8 trilyon dolara ulaştığım vurguladı.