Nazım Hikmet yeniden Türk vatandaşı oldu

15 / 29

Nüzhet Hanım ile ayrılmasından sonra Moskova'dan okul arkadaşı Liyolya ile birliktelik yaşadı. Türkiye'ye dönmesi gerektiği için ayrılmak zorunda kaldılar.

1924... Doğu Emekçileri Komünist Üniversitesi'nden mezun olan Mehmed Nâzım, Türkiye Komünist Partisi'nin ülke içindeki faaliyetlerine katılmak üzere yurda döndükten sonra babası Müşir Mehmed Ali Paşa'nın yayımladığı Sinema Postası Dergisi'nin teknik işlerine de yardım etti. Türkiye Komünist Partisi'nin legal yayın çalışmalarında görev alan Mehmed Nâzım, bu doğrultuda Aydınlık Dergisi ve Orak - Çekiç Gazetesi'ne hem şiirler ve makaleler yazdı hem de sokaklarda gazetenin satışını yaptı.

1925... Çıkarılan Takrir-i Sükûn Kanunu doğrultusunda tüm sosyalist ve komünist kuruluşlar ve yayın organları kapatılırken birçok yazar tutuklandı. Hakkında tutuklanma kararı çıkarılan Mehmed Nâzım, gittiği izmir'de bulunamadı. Bunun üzerine de İstiklâl Mahkemesi'nde gıyaben yargılanarak 12 Ağustos 1925'te 15 yıllık mahkumiyete çarptırıldı.

İzmir'den gizlice İstanbul'a ulaşan Mehmed Nâzım, annesi Ayşe Celile Hanım'ı ziyaret ettikten sonra bir tekneyle dönemin TKP lideri Şefik Hüsnü ile birlikte yeniden Moskova'ya giderek Doğu Emekçileri Komünist Üniversitesi'nde çevirmenlik ve asistanlık yaptı.

1 Mart 1926'da kabul edilen Türk Ceza Kanunu gereğince aldığı 15 yıllık hapis cezası bir yıla inince, Mehmed Nâzım, yurda dönmek için Türkiye Büyükelçiliği'ne birkaç kez başvuruda bulunsa da olumlu sonuç alamadı.

1928... Ülkeye başka birinin pasaportuyla girmeye çalışırken gözaltına alınan Mehmed Nâzım, İstanbul'a sevkedilerek hakkında yeni bir dava daha açıldı. İsteği üzerine 1925'te İstiklâl Mahkemesi'nin verdiği hüküm kararıyla yeni davanın birleştirilerek yeniden görülmesine karar verildi. Davada İstiklâl Mahkemesi'nin verdiği mahkumiyet hükmü kaldırılırken bir başkasının pasaportunu kullanmaktan üç aylık hapis cezası aldı. Tutukluluk süresi, mahkumiyet süresini aşmış bulunduğu için serbest kaldı.

* Moskova'da tanışıp 1926'da evlendiği Lena Yurçenko'nun Türkiye'ye gelememesinden dolayı boşanmak zorunda kaldı.

1929... Nâzım Hikmet, '835 Satır' adlı şiir kitabıyla edebiyat çevrelerinde geniş yankı uyandırırken aralarında Ahmet Haşim'in de olduğu birçok meslektaşının övgüsünü alsa da bir süre sonra yayımladığı 'Putları Yıkıyoruz' başlıklı yazısındaki eski edebiyatı yıkmak ve yenisinin temellerini atmak yönündeki fikirleri nedeniyle dönemin önde gelen edebiyatçılarının tepkisini çekti.

Birçok meslektaşının tepkisini çekse de Nâzım Hikmet, Muhsin Ertuğrul, Cemal Reşit Rey, Peyami Safa ile çalışma olanağı buldu.

Yazıları nedeniyle artan baskılar, Nâzım Hikmet'i takma adlar kullanmaya yöneltti. 20'ye yakın takma ad kullanarak yazmaya devam ederken ustalık dönemi eseri olarak tanımlanan 'Simavne Kadısı Oğlu Şeyh Bedrettin Destanı'nı yayımladı.

* Kızkardeşi Samiye Hanım'ın arkadaşı olan, Suzan ve Memet Fuat adlı iki çocuğu bulunan Hatice Piraye Hanım (Altınoğlu) ile yakınlaştı. O dönemde Hatice Piraye Hanım, kendisini ve çocuklarını bırakıp müzik kariyeri için Paris'e giden kocası Vedat Örfi'den boşanmak üzereydi. 13 Eylül 1932'de gerçekleşen boşanmanın ardından Hatice Piraye Hanım ile nişanlanıp 31 Ocak 1935'te evlendi.