İşte Türkiye’nin en sakin şehirleri

10 / 11

Halfeti / Şanlıurfa

Şanlıurfa’nın bir ilçesi olan Halfeti, Fırat Nehri kıyısında sarp kayalıkların eteğine kurulmuş. Halfeti’nin mimari dokusunu kesme taştan, iki katlı ve bahçeli, yüzünü Fırat’a dönmüş evler oluşturur. Ancak Halfeti’nin yapılarının bir kısmı Birecik Baraj Gölü’nün suları altında kaldı. 

Kent, pek çok medeniyete ev sahipliği yaptı. Halfeti’nin bilinen tarihi, Romalılar tarafından Ekamia adı ile kurulduğu dönemle başladı. Roma’nın ikiye ayrılmasından sonra da Bizanslılarla Sasaniler arasında sık sık el değiştirdi. Daha sonra İS 661 yılında Emevilerin, 750’de Abbasilerin hâkimiyeti altına girdi. Ardından Eyyubiler ve Selçuklular arasında el değiştirdi. Yavuz Sultan Selim’in 1517’deki Mısır Seferi sırasında Osmanlı topraklarına katıldı.

Rumkale, Halfeti’nin en önemli tarihsel varlığı. Asur kralı III. Salmanassar tarafından İÖ. 855 yılında zapt edildiği zaman Şitamrat adını taşıyordu. Antik Grekçede Urima adını aldı. Süryaniler ise Kal’a Rhomeyta ve Hesna d’Romaye adlarını kullandı. Şehir Arapların eline geçtikten sonra Kal’at-ül Rum adını, II. yüzyılda Bizanslıların eline geçince ise Romaion Koyla adını aldı.

Bir yarımada üzerine kurulmuş olan Rumkale, 1293’te Memlukların eline geçene kadar, 90 yıl boyunca Birleşik Ermeni Kilisesi’nin merkeziydi. Rumkale’de, Ermeniler açısından kutsal sayılan Aziz Nerses Kilisesi, Süryaniler açısından kutsal sayılan bir manastır bulunuyor. Ermeni tarihine ait pek çok dini eser bu kalede kaleme alınıp resimlendi. Ortaçağ Ermeni dini resminin ustalarından kabul edilen Toros Roslin bunlardan biri. Ressam, Bugün Erivan Müzesi’nde bulunan 1256 tarihli “Zeytun İncili” ile ABD’de Walters Art Museum’da sergilenen “Sebastia İncili”ni 13. yüzyılda bu kalede yaşarken resimledi.

Savaşan, Halfeti’nin terk edilmiş köylerinden biri. Etekleri suyun altına gömülmüş, sadece minaresi görünen camisiyle Halfeti’nin bir simgesi. Eski Memluk yerleşimi Çekem Mahallesi, Norhut Kilisesi, Kanterma Mezrası Hanı, Kanneci Konağı Halfeti’nin kültürel varlıkları arasında. Değirmendere kanyonu ve kanyon girişindeki “Halfeti’nin gerdanı” denilen asma köprü de Halfeti’nin kültürel ve doğal değerlerinden.

Şehir ayrıca siyah gülün yetiştiği tek yer olarak kabul edilir. Söylenceye göre birbirlerine kavuşamayan iki âşık kendilerini Fırat’ın sularına bırakır ve bunun üzerine Halfeti’deki bütün kırmızı güller siyah açar. Kendini sulara atan bu iki âşık gibi, bir kısmını sulara bırakan şehir, bir ayağı su altında hikâyeleriyle yaşamaya devam ediyor.